فرمان PATH

با استفاده از این فرمان مسیر هایی که سیستم عامل DOS از طریق آنها به جستجوی فایل های اجرایی می پردازد٬ تعیین می شود.






فرمان REN

می توان نام فایل ها را تغییر داد.






فرمان FORMAT

به منظور قالب بندی دیسکها به کار میرود. قالب بندی دیسکها به منظور آماده سازی آنها برای ذخیره سازی و بازیابی اطلاعات انجام می گیرد.






فرمان RD

برای حذف یک فهرست به کار میرود.








ویلز
ویلز یک سیستم عامل برای کمودور 64 است که عموماَ به طور فرعی مبنی بر GEOS می‌باشند . این سیستم‌عاملتوانایی‌های جدیدی به این کامپیوتر اعطا می‌کند: توانایی برای پخش فیلم و موزیک(mp3) و محیط جستجوی اینتر نتی گرافیکی (و توانایی‌های محدود سرویس دهی) و چند وظیفه ای است . Wheels یک مرحله نیازمندی سیستم دارد: یک پردازنده قوی (یک پردازنده 65816که در مکان c64 استاندارد پدازنده 6502 1mhz) و حد اقل یک 128 k REU. همچنین این سیستم‌عامل از سخت‌افزار استاندارد GEOS,C64os استاندارد که نمی‌توان جا به جا کرد و شامل دیسک سخت (تا 4 گیگا بایت) و فلاپی دیسک با چگالی بالا (تا 1.6 مگا بایت) و آدرس دهی حافظه دست یابی مستقیم الصاقی است، پشتیبانی می‌کند . اوپن سورس بودن ویلز قطعی نیست و به اینکه چه کسی سورس این سیستم‌عامل را درخواست کند بستگی دارد. اگر چه که منبع آن برای دید عموم بدون نیاز به پذیرش یک اجازه نامه در دسترس است، خود نرم‌افزار انحصاری و تجاری است و بیننده هایی که خود نرم‌افزار را ندارند انتظار کامپایل کردن کد را ندارند . رقیب اصلی wheels آن mp3 است.







پالم

سیستم‌عامل پالم یک سیستم‌عامل است که بوسیله شرکت پالم سورس برای دستیار دیجیتال شخصی پالم ساخته شده‌است.






تاریخچه

سیستم‌عامل پالم توسط jeff Howkins برای استفاده در pdaها بوسیله us robotics نسخه ۱. ۰ تهیه شده بود برای pilot اصلی ۱۰۰۰٬۵۰۰۰ ونسخه ۲. ۰ برای palm pilot شخصی و پیشرفته. با وارد شدن palm III نسخه ۳. ۰ از سیستم‌عامل با بالا بردن با اومردن درجه و با رهاکردن نسخه‌های ۳. ۱و۳. ۳و۳. ۵و اضافه کردن پشتیبانی برای رنگ و چندین پورت افزایشی و پردازشگرهای جدید و قابلیتهای زیاد دیگر.

برنامه‌های روی سیستم‌عامل palm به صورت آیکن نمایش داده می‌شوند، برنامه‌های داخل سیستم‌عامل palm به صورت لیست نیز می‌توانند به نمایش دربیایند. نسخه چهار با سری ام ۵۰۰ به جریان افتاد و بعد در دسترس قرارداده شد و با بهینه کردن برای سختافزار قدیمی. و اضافه کرد یک ارتباط استاندارد برای دسترسی خارجی FS (شبیه کارت SD) و بهبود دادن دفترچه راهنما ی تلفن، امنیت و بهبودپذیر بودن UI نسخه ۵ تولید شده با tungsten T اولین نسخه‌ای بوی که از ابزار arm حمایت می‌کرد کاربردهای palm در یک محیط رقابتی به نام محیط سازگاری palm اجرا شده اند(pace) اجازه داد که با برنامه‌های دیمی سازگار شود حتی با افزایش بالای pace کاربردهای palm معمولاً در قطعات arm نسبت به سخت‌افزاری که قبلا تو لید شده بود سریعتر کار می‌کرد. نرم‌افزارهای جدید می‌توانستند که از پردازشگرهای arm سود ببرند با pnd native) pace) و بخش کوچکی از arm. آن همچنین در آن زمان وقتی palm شروع به مجزا کردن سخت‌افزار و نرم‌افزارش کرد و تلاش سیستم‌عامل، عاقبت به دو کمپانی تبدیل شد: (سیستم‌عامل) PalmSource,Ine و(سخت‌افزار) palmOne,Ine. PalmSource,Ine: سیستم‌عامل Palm Cobalt(همچنین با نام دیگر palm 6) در سال ۲۰۰۳، اجازهٔ بهبود بخشیدن پشتیبانی‌های چند رسانه‌ای در امتداد کار بردهای اصلی ARM. PalmSource,Ine: در سپتامبر ۲۰۰۴ سیستم‌عامل Palm Cobalt 6. ۱، به روز شده را ارائه کرد. چهرهٔ جدید سیستم‌عامل پشتیبانی‌های خود را برای یک نوع از کیفیت تصویر Panelهای LCD و طراحی مجدد ترکیب کننده تلفنی هدایت شونده با یک دست، و استفاده وسیع از تمامی کاربردهای فونت‌های بالا رفتنی. بطوریکه در فوریهٔ ۲۰۰۵ محصولات سخت‌افزاری سیستم‌عامل Palm Cobalt را اجرا نمی‌کردند. نسخه‌های بعدی از سیستم‌عامل Palm از اجرای بالای هسته لینوکس پشتیبانی خواهد کرد (و این با اضافه کردن هسته عرف و جاریس محقق خواهد شد). با توجه به Palm Source China Mobile Soft. برنامه‌های کاربردی ساخته شده برای سیستم‌عامل Palm : سیستم‌عامل Palm این اجازه را می‌دهد که معین شود کدام یک از کاربردها شامل ابزارهای سیستم‌عامل palm شان هستند. طبق این مجوز همچنین می‌توان کاربردها را انتخاب کرد.









اندروید
اَندروید (از یونانی: به معنای مَرد، انسان، شبه آدم یا رُبات (آدم آهنی))، (به انگلیسی: Android) نام سیستم‌عاملی است که گوگل برای اسمارت فون ها و تبلت ها و هم اکنون برای تلویزیون ها عرضه می‌نماید و با همکاری ده‌ها شرکت بر روی دستگاه‌های مبتنی بر اندروید قرار می‌دهد. اندروید بر پایهٔ هسته لینوکس ساخته شده‌است.






تاریخچه

در اوت ۲۰۰۵، گوگل شرکت اندروید واقع در پالو آلتو، کالیفرنیا را خرید. شرکت کوچک اندروید که توسط اندی رابین، ریچ ماینرز، نیک سیرز و کریس وایت پایه‌گذاری شده بود، در زمینه تولید نرم‌افزار و برنامه‌های کاربردی برای تلفن‌های همراه فعالیت می‌کرد. اندی رابین مدیر عامل اجرایی این شرکت پس از پیوستن اندروید به گوگل به سمت قائم‌مقام مدیریت مهندسی این شرکت و مسئول پروژه اندروید در گوگل منصوب شد. تیم اندروید به رهبری رابین فعالیت خود را برای تولید سکوی تلفن همراه مبتنی بر هسته لینوکس آغاز کردند و نتیجه اولیه این پروژه در نشست خبری شرکت گوگل در ۵ نوامبر سال ۲۰۰۷، مطرح کردن اتحادیه گوشی باز بود. ۳۴ شرکت فعال در زمینه تولید نرم‌افزار، تولید تلفن‌های همراه، اپراتور تلفن همراه و تولیدکننده نیمه رساناها و پردازنده‌های تلفن همراه اعضای بنیان‌گذار این اتحادیه بودند. در میان نام‌های مشهور در بین اعضای مؤسس، شرکت‌هایی چون سامسونگ، ال‌جی الکترونیکس، موتورولا، اچ‌تی‌سی، تی-موبایل، ان‌تی‌تی دوکومو، اینتل، انویدیا، تگزاس اینسترومنتس، کوالکام، برودکام، تلفونیکا، اسپرینت، ای‌بی و البته گوگل به چشم می‌خوردند. اریک اشمیت مدیر ارشد اجرایی گوگل در این مراسم گفت: «اعلام امروز بسیار جاه‌طلبانه‌تر از معرفی تنها یک تلفن گوگلی است که در چند هفته اخیر توسط رسانه‌ها پیش‌بینی شده بود. از دیدگاه ما سکویی که ما ارائه کرده‌ایم، هزاران تلفن گوناگون را به بازار روانه خواهد کرد.» نخستین گوشی مبتنی بر اندروید توسط شرکت اچ‌تی‌سی با همکاری تی-موبایل تولید شد. این گوشی که به فاصله کمتر از یک سال از تشکیل اتحادیه گوشی باز یعنی در ۲۲ اکتبر ۲۰۰۸ تولید شد، در بازارهای مختلف به نام‌های اچ‌تی‌سی دریم، تی-موبایل جی۱ و ارا جی۱ به بازار عرضه گردید.

۹ دسامبر ۲۰۰۸ چهارده عضو جدید از شرکت‌های صنعت تلفن همراه جهان به اتحادیه گوشی باز پیوستند. در بین این نام‌ها باید به سونی اریکسون، اریکسون، توشیبا، ایسوز، گارمین، هواوی و آرم هولدینگز اشاره کرد. روند پیوستن شرکت‌های بزرگ به اتحادیه تا به امروز نیز ادامه داشته‌است و شرکت‌هایی چون ایسر، آلکاتل، لنوو، شارپ، فاکس‌کان، ان‌ای‌سی، کیوسرا، ان‌ایکس‌پی، اس‌تی-اریکسون، مارول، زدتی‌ئی و دل نیز از جمله شرکت‌هایی بوده‌اند که به جمع پشتیبانی‌کنندگان اندروید پیوسته‌اند.

در ۳ سپتامبر ۲۰۱۳ توسعه‎دهندگان اندروید به‌طور رسمی اعلام کردند که با شرکت نستله، که از شرکت‎های مطرح صنعت شکلات‌سازی جهان می‎باشد، همکاری خواهند کرد. در همین راستا نگارش ۴٫۴ سیستم‎عامل اندروید، کیت‌کت نام گرفت. کیت کت از مارک‎های معروف شکلات است که توسط شرکت نستله تولید می‎شود.






کپی‌رایت و حق امتیاز

حق امتیاز اکثر قسمت‌های اندروید به صورت اپن سورس بر اساس مجوز آپاچی نسخه ۲٫۰ (Apache License 2.0) ارائه می‌گردد. با اینکه سعی می‌شود تا اکثریت قسمت‌های این سیستم عامل بر اساس همین مجوز ارائه گردد، استثناهایی نیز وجود دارد. برای مثال هسته لینوکس موجود در این سیستم عامل با پروانه عمومی همگانی گنو نسخه ۲ (GPLv2) منتشر شده است.






لوگوی اندروید

طراح لوگوی مشهور اندروید “آیرینا بلاک” است. سه سال پیش از آیرینا بلاک و تیم طراحی گوگل تقاضا شد تا لوگویی برای اندروید طراحی کنند که به سرعت با کاربر ارتباط برقرار کند و به آسانی قابل شناسایی باشد؛ همچنین به بلاک گفته شد که این لوگو باید حتماً تصویری از ربات باشد چرا که اندروید به معنای روبات است. آیرینا پس از مطالعه زیاد در مورد اسباب‌بازی‌ها و شخصیت‌های فانتزی و تخیلی در آخر تصمیم گرفت لوگوی اندروید را از یک منبع عجیب الهام بگیرد: دستشویی! هر کسی علامت روی در دستشویی‌ها را دیده و الهام از این علامت‌ها می‌تواند باعث شود در یک نگاه لوگوی اندروید شناخته شود. یک نکته جالب دیگر در مورد لوگوی اندروید این است که گوگل برخلاف دیگر شرکت‌ها که سعی در حفاظت از لوگویشان داشتند تصمیم گرفت تا لوگو را به صورت آزاد و Open Source قرار دهد تا هر کس بتواند آن را به دلخواه خودش تغییر دهد. گوگل در این‌باره می‌گوید: “ما تصمیم گرفتیم این لوگو می‌تواند یک لوگوی اشتراکی و تعاملی باشد که هر کس در دنیا بتواند آن را تغییر دهد. این تصمیم بسیار شجاعانه بود. ” شاید با اپلیکیشن Androidify و یا اسباب بازی‌ها و Action Figureهای کوچک اندرویدی بامزه آشنا باشید؛ همه این‌ها به لطف آزاد بودن لوگوی اندروید امکان‌پذیر شده است.






معنای اندروید و تلفظ صحیح

بنابر ترجمه واژه‌نامهٔ کمبریج، اندروید این‌گونه تعریف شده‌است: «یک ربات (ماشینی که به وسیله کامپیوتر کنترل می‌شود) که به گونه‌ای ساخته شده تا شکل ظاهری شبیه به انسان داشته باشد.» بنا بر این تعریف شاید بتوان کلمه ربات انسان نما را ترجمهٔ مناسبی برای این واژه در نظر گرفت.

تلفظ صحیح این کلمه بر اساس واژه‌نامهٔ کمبریج در هر دو گویش آمریکایی و بریتانیایی اندروید (/ˈæn.drɔɪd/) می‌باشد و در هیچ کدام از این گویش‌ها حرف 'آ' در ابتدای این کلمه به کار نمی‌رود.






ویژگی‌های اندروید

اندروید تمامی تکنولوژی‌های اتصال (=Connectivity) شامل GSM/EDGE, CDMA, EV-DO, UMTS, بلوتوث و وای-فای را پشتیبانی می‌کند.
اندروید از فرمت‌های مختلف فایل‌های مالتی مدیا مثل MPEG-۴, H.۲۶۴, MP3, AAC, AMR, JPEG, PNG, GIF پشتیبانی می‌کند.
اندروید برای ارسال پیغام‌های متنی یا همان اس ام اس (SMS) از فرم‌های SMS, MMS و XMPP پشتیبانی می‌کند.
مرورگر موجود در اندروید بر اساس فریم ورک اوپن سورس WebKit توسعه یافته‌است.
اندروید برای ذخیره داده‌ها و مدیریت بانک‌های اطلاعاتی سبک از نرم‌افزار SQLite استفاده می‌کند.
تمام برنامه‌های اندروید به زبان جاوا نوشته می‌شوند. برای اجرای برنامه‌های جاوایی روی این سیستم عامل، کدهای جاوا به کدهای Dalvik تبدیل می‌شوند و سپس روی ماشین مجازی جاوایی (Dalvik virtual machine) اجرا می‌شوند.
ابزارهای مختلف اندروید برای توسعه دهندگان به راحتی در دسترس است و توسط شرکت گوگل پشتیبانی می‌شوند. این ابزارها شامل کتابخانه‌ها، خطایاب، شبیه‌ساز گوشی و یک پلاگین برای اکلیپس است.
اندروید از سخت‌افزارهای مختلف همچون جی پی اس و دوربین‌های متنوع پشتیبانی می‌کند.
تصاویر و فایل‌های گرافیکی بوسیله OpenGL پردازش می‌شوند که کیفیت بالاتری خواهند داشت.
با استفاده از تکنولوژی نسبتاً جدید شرکت Adobe با نام AIR نیز می‌توان به توسعه برنامه‌های کاربردی تحت این سیستم عامل پرداخت.







رابطه اندروید و جاوا

نرم‌افزارهای جانبی اندرویدی با استفاده از زبان جاوا نوشته می‌شوند و برای ارتباط با لایه‌های زیرین سیستم عامل می‌توانند از کتابخانه‌های جاوایی اندروید استفاده کنند. بخش رابط کاربری سیستم عامل اندروید با زبان جاوا نوشته شده‌است و بسیاری از برنامه‌های اندروید هم با جاوا نوشته شده‌اند. اما این سیستم عامل، Java Virtual Machine ندارد. برای اجرای برنامه‌های جاوایی روی این سیستم عامل، کدهای جاوا به کدهای Dalvik تبدیل می‌شوند و سپس روی Dalvik vitrual machine اجرا می‌شوند. دالویک یک ماشین مجازی جاوایی است که برای سیستم عامل اندروید بهینه شده‌است تا هم RAM و هم CPU و هم باتری کمتری مصرف کند). برنامه‌های جاوایی معمولی هم که روی گوشی‌های دیگر اجرا می‌شوند با استفاده از نرم‌افزارهای شبیه‌ساز ماشین مجازی جاوا مانند j2ME MIDP Runner روی این سیستم عامل قابل اجرا هستند.






آرت

آرت ران تایم جدید اندروید است که جایگزین دالویک شده است. شرکت گوگل برای اولین بار در اندروید ۴٫۴ آرت را در کنار دالویک قرار داد و کاربران می‌توانستند با مراجعه به تنظیمات آن را فعال کنند.






فرمت فایل‌های پشتیبانی شده

اندروید در حالت پیش‌فرض فایل‌های mp3, aac , ogg , amr , midi , mpeg4 , wav , bmp , gif , png , jpg را پشتیبانی می‌کند. اندروید Adobe Flash را نیز پخش می‌کند و می‌تواند فایل‌های GIF متحرک را با حرکت پخش کند. برای پخش فایل‌های جریان دار مانند صوت و ویدئو نیز می‌توانید از تگ ویدئو html۵ و همچنین تکنولوژی Adobe Flash Streaming استفاده کنید. در نسخه‌های جدید اندروید، موتور جاوااسکریپت مرورگر کروم که سرعت بسیار بالایی در اجرای کدهای جاوا اسکریپت دارد به مرورگر اندروید متصل شده‌است. (در ضمن مرورگر اندروید کدهای HTML۵ را پشتیبانی می‌کند)






محیط برنامه‌نویسی اندروید

مجموعه برنامه نویسی اندروید یا Android SDK شامل یک دیباگر، کتابخانه‌های اندروید، شبیه‌ساز سیستم عامل، مستندات اندروید و فایل‌های نمونه و آموزشی است که به کاربر در ایجاد برنامه‌ها کمک می‌کند. هم اکنون این SDK بر روی یک سیستم ۳۲ بیتی که لینوکس، ویندوز و یا mac OSX داشته باشد اجرا می‌شود. پیش نیازهای نصب این SDK عبارتند از JDK و Apache Ant و python 2.2. برنامه‌های نوشته شده برای







آی‌اواس

آی‌اواس (به انگلیسی: iOS) (در گذشته iPhone OS) یک سیستم عامل تلفن همراه است که در ابتدا برای آی‌فون و آی‌پاد تاچ توسعه داده می‌شد، از آن زمان به بعد برای استفاده در سایر دستگاه‌های شرکت اپل مانند آی‌پد و اپل تی‌وی گسترش یافت. شرکت اپل مجوز استفاده از آی‌اواس برای نصب بر روی سخت‌افزارهای شخص ثالث را نمی‌دهد. اپ استور در ۶ مارس ۲۰۱۲ دارای بیش از ۵۵۰٫۰۰۰ اپلیکیشن بود که جمعاً بیش از ۲۵ بیلیون بار دانلود شده‌اند. در سه ماهه آخر سال ۲۰۱۰ این سیستم‌عامل ۱۶% از سهم سیستم‌عامل تلفن‌های هوشمند را در اختیار داشت، پایین‌تر از اندروید گوگل. این سیستم‌عامل در ماه مه ۲۰۱۰ در ایالات متحده آمریکا، ۵۹% از مصرف داده‌های وب تلفن همراه (از جمله استفاده از آی‌پاد تاچ و آی‌پد) را به خود اختصاص داد.

رابط کاربری آی‌اواس بر اساس مفهوم دستکاری مستقیم (concept of direct manipulation)، با استفاده از حرکات چند لمسی (multi-touch gestures) طراحی شده‌است. عناصر رابط کنترل از: switchesو slidersو buttons تشکیل شده‌است. پاسخ به ورودی کاربر فوری است و رابط سیال را فراهم می‌کند. تعامل با سیستم عامل حرکاتی را شامل می‌شود از این جمله حرکات می‌توان: swipe, tap, pinch, reverse pinch که هر کدام از این‌ها تعاریف خاصی را در چارچوب IOS سیستم عامل و رابط کاربری چند لمسی آن را دارا می‌باشند.. شتاب سنج داخلی توسط برخی از برنامه‌های کاربردی مورد استفاده قرار گیرد که برای پاسخ به تکان دادن دستگاه (یکی از نتایج شایع ان دستور خنثیسازی است) و یا چرخش آن را به سه بعد (یکی از نتایج شایع ان تعویض از عمودی به افقی است).

modeiOS از OX مک مشتق شده‌است، که با آن که سهام آن به بنیاد داروین تعلق دارد، و در نتیجه اینسیستم عامل شبه یونیکس از طبیعت است.

در IOS، چهار انتزاع لایه وجود دارد: لایه هسته سیستم عامل، لایه هسته خدمات، لایه رسانه‌ها، و کاکائو لایه لمسی است. نسخه کنونی سیستم عامل ۷٫۱ با استفاده از حدود ۱-۱٫۵ گیگابایت ذخیره سازی دستگاه که با مدل‌های دیگر متفاوت است.






تاریخچه

این سیستم عامل با آی فون(iphone) (تلفن همراه هوشمند شرکت اپل) در کنفرانس و نمایشگاه Macworld، در ژانویه ۹، ۲۰۰۷، پرده برداری شد و در ماه ژوئن همان سال برای اولین بار منتشر شد، ادبیات بازاریابی اپل یک نام جداگانه‌ای برای سیستم عامل مشخص نکرد، و بیان ساده‌ای را که "آی فون OS X را اجرا می‌کند "(iPhone runs OS Xاظهار داشت. در ابتدا، برنامه‌های شخص ثالث پشتیبانی نمی‌شدند. استیو جابز استدلال کرد که توسعه دهندگان می‌توانند برنامه‌های کاربردی وب که " مانند برنامه‌های بومی بر روی آی فون رفتار می‌کند " بسازند. در اکتبر ۱۷، ۲۰۰۷، اپل اعلام کرد که یک کیت توسعه نرم‌افزار بومی (SDK) تحت توسعه‌است و آنها برنامه ریزی آن را انجام خواهد داد ". در مارس ۶، ۲۰۰۸، اپل اولین بتا را منتشراکرد، همراه با یک نام جدید برای سیستم عامل: iPhone OS ". سپتامبر قبلی، اپل آی پاد لمسی، که بیشتر قابلیت‌های غیر تلفنی iPhone را داشت منتشر کرد. اپل همچنین بیش از یک میلیون آیفون در طول تعطیلات سال ۲۰۰۷ فروخته می‌شود. اپل در ۲۷ ژانویه 2010، iPad را معرفی کرد که دارای یک صفحه نمایش بزرگ تر از آیفون و آی پاد لمسی، و طراحی شده برای مرور وب، مصرف رسانه‌ها، و خواندن iBooks. در ژوئن ۲۰۱۰، اپل سیستم عامل آی فون را به عنوان "IOS" ریبراند کرد. علامت تجاری "IOS" توسط سیسکو بیش از یک دهه برای سیستم عامل خودش مورد استفاده قرار می‌گرفت. IOS، مورد استفاده در روترهای آن قرار گرفت. برای اجتناب از هرگونه طرح دعوی در دادگاه بالقوه، اپل مجوز "علامت تجاری" IOS را از سیسکو گرفت.






ویژگی‌ها
صفحه اصلی

صفحه اصلی (ارائه شده توسط(" SpringBoard ") نمایش آیکون‌های نرم‌افزار و بارانداز در پایین صفحه نمایش که در آن کاربران می‌توانند برنامه‌هایی را که اغلب استفاده می‌کنند پین کنند. صفحه اصلی هر زمان که کاربر بر روی دستگاه سوئیچ کند و یا دکمهٔ "صفحه اصلی" را فشار دهد (دکمه فیزیکی بر روی دستگاه) نمایان می‌شود. صفحه نمایش دارای یک نوار وضعیت در بالا برای نشان دادن داده‌ها: مانند زمان، میزان مصرف باتری و قدرت سیگنال است. بقیهٔ صفحه نمایش به برنامهٔ در حال اجرا اختصاص داده شده‌است. از نسخه 3.0 IOS تا به حال، تابع Spotlight Search function در صفحه سمت چپ صفحه اصلی روی صفحه نمایش در دسترس شده‌است. این تابع به کاربران اجازه می‌دهد تا درون رسانه‌ها، برنامه‌ها، ایمیل‌ها، دفترچه تلفن‌ها و فایل‌های مشابه را جستجو کنند.






مرکز هشدار (Notification Center)

در بروز رسانی5 IOS، قابلیت اطلاعیه‌ها به طور کامل دوباره طراحی شده‌است. اطلاعیه‌ها در حال حاضر در یک پنجره‌است که می‌تواند از بالای صفحه نمایش کشیده شود و اگر اطلاعیه دریافتی را لمس کنید، شما به برنامه‌ای که ارسال اطلاع رسانی کرده وارد می‌شوید.






پوشه‌ها (Folders)

4 IOS با معرفی یک سیستم ساده برای پوشه‌ها آمد. هنگامی که برنامه‌های کاربردی درحالت " jiggle mode" هستند، هر دو برنامه را می‌توان در بالای هر یک از دیگری برای ایجاد یک پوشه کشیده، و از آن پس، برنامه‌های بیشتری را می‌توان با استفاده از همین روش به پوشه اضافه کرد، تا ۱۲ برنامه بر روی آی فون و iPod Touchو ۲۰ برنامه بر روی iPad.
عملکرد چند تکلیفی (Multitasking)

قبل از4 IOS، Multitasking فقط برای بعضی از برنامه‌های موجود در دستگاه قابل اجرا بود. با شروع 4 IOS در نسل سوم و جدیدتر دستگاه‌های IOS، multitasking از طریق هفت پس زمینه APIها پشتیبانی شد:

برنامه در پس زمینه ادامه پیدا می‌کند تا زمانی که پخش صوتی و یا تصویری اجرا می‌شود.
برنامه به صورت معلق می‌باشدهنگامی که یک تماس تلفنی در حال انجام است.






نرم‌افزار اطلاع از تغییر محلها
فشار اطلاعیه‌ها.
اطلاعیه محلی. برنامه زمانبندی اطلاعیه محلی که در یک زمان از پیش تعیین شده تحویل داده شده‌است.
اتمام کار. برنامه از سیستم درخواست زمان اضافی برای تکمیل یک کار خاص می‌کند
برنامه هیچ کد اجرا نمی‌کند و ممکن است از حافظه در هر زمان حذف شده‌است

راه گزینی برنامه‌های کاربردی(Switching applications)

بادوبار کلیک کردن بر روی دکمه Home. Switching applications را فعال می‌سازد. که یک رونده حوض مانند از پایین، با حرکت دادن محتویات صفحه نمایش تا بالای صفحه نمایش ظاهر می‌شود. انتخاب یک آیکون سوئیچ به برنامه سمت چپ آیکون که به عنوان کنترل‌های موسیقی، و قفل چرخش عمل می‌کنند. نگه داشتن آیکون‌ها به طور خلاصه آنها را به"جنبش" در اورده (به همین ترتیب به صفحه اصلی) و اجازه می‌دهد تا کاربر برنامه‌ها را به بسته شدن وادار کند.






مرکز بازی (Game Center)

مرکز بازی یک شبکهٔ اجتماعی بازی‌های چند نفره آنلاین منتشر شده توسط اپل است که این اجازه را به کاربران می‌دهد تا " دوستان را به بازی دعوت کنند، یک بازی چند نفره از طریق matchmaking شروع کنند. به پیگیری امتیازهای خود، و مقایسه انها با امتیازهای دوستان خود در leader board بپردازند. مرکز بازی یک شبکهٔ اجتماعی بازی‌های چند نفره آنلاین منتشر شده توسط اپل است که این اجازه را به کاربران می‌دهد تا " دوستان را به بازی دعوت کنند، یک بازی چند نفره از طریق matchmaking شروع کنند. به پیگیری امتیازهای خود، و مقایسه انها با امتیازهای دوستان خود در leader board بپردازن






محیط برنامه‌نویسی

برنامه‌ها حتماً باید به طور خاص برای IOS و معماری ARM نوشته و کمپایل شوند. مرورگر وب سافاری برنامه‌های کاربردی وب را با دیگر مرورگرهای وب پشتیبانی می‌کند. برنامه‌های بومی مجاز شخص ثالث برای دستگاه‌های در حال اجرا2.0 IOS و بعد از طریق فروشگاه app اپل در دسترس هستند.در این معمار







ویندوز موبایل

ویندوز موبایل یک سیستم‌عامل فشرده مرکب از مجموعه‌ای از درخواست‌های اساسی برای دستگاه‌های قابل حمل می‌باشد. دستگاه‌های که قابلیت اجرای ویندوز موبایل را دارند شامل: رایانه‌های جیبی، تلفن های هوشمند، وسایل چندرسانه‌ای همراه و رایانه‌های توبورد برای خودروها.

شرکت‌های زیر از جمله تولیدکنندگان دستگاه‌های دارای سیستم‌عامل ویندوز موبایل هستند.

اچ‌تی‌سی
سامسونگ
سونی اریکسون
گیگابایت
ال‌جی
اچ‌پی
موتورولا
ایسر







ویندوز فون

ویندوز فون (به انگلیسی: Windows Phone) سیستم‌عامل است که توسط شرکت مایکروسافت برای گوشی‌های هوشمند ساخته می‌شود و جانشین پلتفرم ویندوز موبایل است. ویندوز فون ۷ در نوامبر ۲۰۱۰ معرفی شد. در سیستم عامل ویندوز فون بر خلاف ویندوز موبایل، مایکروسافت بجای نشانه گرفتن بازار شرکت‌های بزرگ، بازار مصرف کنندگان را نشانه گرفته است. در این سیستم عامل به جای استفاده از شکل برنامه‌های مبتنی بر ویندوز (فایل‌های exe) از برنامه‌های مایکروسافت سیلورلایت استفاده شده است. ویندوز فون ۸ در اکتبر ۲۰۱۲ معرفی شد.

دارندگان ویندوز فون ۷ نمی‌توانند به ویندوز فون ۸ آپگرید نمایند.






تولید کنندگان

همکاران مایکروسافت در تهیه دستگاه‌های مبتنی بر ویندوز فون ۷ شامل شرکت‌های: دل, اچ‌تی‌سی، ال جی، سامسونگ، ایسر، آلکاتل-لوسنت، فوجیتسو، توشیبا، نوکیا و زد تی ایی می‌شدند و دستگاه‌های مبتنی بر ویندوز فون ۸ در حال حاضر توسط شرکت‌های: نوکیا، سامسونگ، اچ‌تی‌سی و هواوی ساخته می‌شوند.






امکانات
رابط کاربری

بر خلاف سیستم عامل ویندوز موبایل که طراحی ای مشابه ویندوز رومیزی دارند، در این سیستم عامل از رابط کاربری ای به اسم "مترو" استفاده که بسیار پویا تر از دیگر سیستم عامل هاست. استفاده از کاشی‌های زنده (Live Tile) دلیل محبوبیت این رابط کاربری است. از این رابط کاربری در ویندوز فون ۸، ویندوز ۸ و ایکس باکس نیز استفاده شده است.






افراد People

تمامی کانتک‌ها در یک جا با عنوان People Hub جمع آوری شده است. قابلیت همگام سازی با ویندوز لایو، یاهو میل، جیمیل، فیس بوک، Linkedin و توئیتر. قابلیت ایجاد گروه در ویندوز فون ۷٫۵ اضافه شده است. امکان ادغام (Link) افراد از اکانت‌های مختلف نیز وجود دارد.






ورودی متن

ویندوز فون از یک صفحه کلید مجازی برای وارد کردن متن استفاده می‌کند که امکان ارسال خندانک‌ها را هم در متن فراهم کرده است. همچنین امکان چک کردن اسپل کلمات و حدس زدن کلمات در حین تایپ نیز در این کیبورد وجود دارد. این سیستم عامل امکان اتصال یک کیبورد فیزیکی را هم به گوشی فراهم کرده است.






پیام‌ها

ارسال پیامک‌ها در ویندوز فون، با ارسال پیام در مسنجر لایو و فیس بوک ادغام شده است. همچنین امکان صحبت کردن بجای تایپ کردن برای نوشتن پیامک‌ها در این سیستم عامل وجود دارد. ویندوز فون همچنین می‌تواند پیامک‌های رسیدهٔ شما را نیز با صدای بلند برایتان بخواند.






مرورگر وب

ویندوز فون ۷ یک مروگر اینترنت اکسپلورر موبایل همراه خود دارد که بر پایهٔ موتور رندر مرورگر اینترنت اکسپلورر ۹ ساخته شده است. این مرورگر تا ۶ برگه را می‌تواند همزمان لود کند، امکان ذخیره عکس‌های موجود در صفحات را دارد و مولتی تاچ نیز هست. همچنین امکان جستجوی یک کلمه در صفحهٔ لود شده نیز وجود دارد. مایکروسافت اعلام کرده است که این مرورگر می‌تواند جدا از هستهٔ سیستم عامل ویندوز فون به روز رسانی شود. در ویندوز ٨ از اینترنت اکسپلورر مبایل نسخه ١٠ و در در ٨.١ از اینترنت اکسپلورر ١١ و قابلیت مهم این نسخه به خاطر سپردن نام کاربری و کلمه عبور است






ایمیل

سه سرویس هاتمیل، جیمیل و یاهو میل بصورت پیشفرض در این سیستم عامل پشتیبانی شده‌اند و بقیه سرویس‌های عمومی ایمیل را می‌توانید با تکنولوژی IMAP و POP3 بر روی موبایل ویندوز فون خود تنظیم و استفاده کنید.

یک از امکانات در ویندوز فون، Link کردن ایمیل‌ها است، با این امکان شما می‌توانید یک Inbox برای تمامی ایمیل‌های خود داشته باشید.






چند رسانه‌ای

با استفاده از نرم‌افزار Zune for Windows Phone می‌توانید فایل‌های رسانه‌ای خود را بین رایانه و تلفن همراه خود انتقال دهید. این برنامه فایل‌های صوتی و ویدئویی داخل گوشی و عکس‌های موجود در گوشی و اکانت فیسبوک و آلبوم‌های ویندوز لایو کاربر را نمایش می‌دهد. امکان آپلود و اشتراک گذاری عکس‌ها در شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک نیز از همین بخش قابل انجام است. برنامهٔ Zune قابلیت اجرای فایل‌های WAV, MP3, WMA, AMR, AAC/MP4/M4A/M4B و 3GP/3G2 و WMV و AVI و MP4/M4V و 3GP/3G2 و MOV را داراست. همچنین کدک‌های DivX و Xvid نیز در فایل‌های AVI در این برنامه قابل پخش هستند. همچنین فرمت‌های عکس JPG/JPEG, PNG, GIF, TIF و BMP در ویندوز فون ۷ پشتیبانی می‌شوند.






بازی‌ها
جستجو

مایکروسافت برای سازندگان سخت افزارهای ویندوز فون اجبار کرده است که یک دکمه - بصورت فیزیکی - در بیرون صفحهٔ نمایش با نام جستجو قرار داده شود. این دکمه امکان جستجو را در میان برنامه‌های داخل گوشی، لیست تماس، در میان نقشه‌های Bing و اخبار و نتایج جستجوی Bing فراهم می‌آورد.
آفیس

ویندوز فون یک Office Hub دارد که کلیه فایل‌های مرتبط با نرم‌افزارهای آفیس را مدیریت می‌کند. امکان ایجاد و ویرایش فایل‌های آفیس داخل گوشی، فایل‌های موجود در oneDrive و Office 365 با این برنامه فراهم است. اضافه شدن اپلیکیشن Adobe Reader و ادغام آن به مجموعه آفیس، ویندوز فون را به سیستم عامل کاربردی تری تبدیل کرده است.






مالتی تسکینگ

این ویژگی از نسخه مانگو به ویندوز فون اضافه شده. با فشردن و نگه داشتن دگمه Back می‌توانتید برنامه را از لیست حذف کنید که این قابلیت در ویندوزفون 8 آپدیت بلک اضافه شد






همگام سازی Sync

همگام سازی توسط نرم‌افزار Zune و کابل USB انجام می‌شود. شما می‌توانید عکس، ویدئو، پادکست و موزیک را همگام سازید. همچنین با تنظیم نرم‌افزار می‌توانید همگام سازی را به صورت Wireless انجام دهید.






به روز رسانی

مایکروسافت تاکید می‌کند به روز رسانی سیستم عامل ویندوز فون از طریق به روز رسانی‌های Microsoft Update ارائه خواهد شد. هنگامی که آپدیتی آماده باشد بر روی گوشی یا نرم‌افزار Zune بر روی PC پیغام An Update is Available نشان خواهد داده شد.






نسخه ها
نسخه ویندوز فون ۷

ویندوز فون 7 نخستین نسخه از سری سیستم عامل های ویندوز فونی بود که برای کاربران تلفن همراه تولید شد.
نسخه ویندوز فون 8

صفحه استارت جدید

قابلیت تغییر کاشی‌ها در سه سایز

امکانات بیشتر در Lock اسکرین

امکان انتخاب پس زمینه‌های Bing

سیستم عامل کامل امن

Secure Boot, Bitlocker Encryption

امکانات بیشتر در دوربین

عکاسی پانوراما، شمارش معکوس و ...

پشتیبانی از NFC

Wallet Hub

با اضافه کردن اطلاعات کارت‌های خود و با استفاده از NFC، از کیف پول بی نیاز می‌شود

استفاده از نقشه‌های نوکیا

افزایش کیفیت گرافیک بازیها با استفاده از DirctX و با همکاری شرکت‌هایی نظیر AutoDesk و Havok

IE 10 و افزایش امنیت

SmartGlass

Xbox Music

Rooms







امکان اتصال دائم Wi-Fi

تغییر خانواده از Windows CE در ویندوز فون ۷ به Windows NT در ویندوز فون ۸ که هسته‌ای یکسان با Windows 8 و Windows 8 RT بهره می‌برد.






نسخه ویندوز فون 8.1
مارکت پلیس

از طریق مارکت پلیس می‌توانید موزیک ویدیو، پادکست، بازی و اپلیکیشن‌های متنوعی را خریداری و دانلود کنید. البته تعداد زیادی بازی و اپلیکیشن مجانی یا ترایل که همراه با تبلیغ می‌باشد نیز وجود دارد.

در حال حاضر بیش از ۱۸۳۰۰۰ عنوان اپلیکیشن و بازی موجود می‌باشد.

برای دسترسی به مارکت پلیس از لینک زیر استفاده نمایید.
حداقل سخت افزار مورد نیاز برای ویندوز فون ۷٫۵ (منگو)

نمایشگر لمسی خازنی با رزولوشن ۴۸۰×۸۰۰ پیکسل و قابلیت لمس چندگانه (مولتی‌تاچ)
۲۵۶ مگابایت حافظهٔ RAM و ۸ گیگابایت فلش مموری







سیمبیان
سیمبیان نام سیستم‌عاملی برای گوشی‌های تلفن همراه است. سیمبیان را پیش از این گروهی از شرکت‌ها مانند نوکیا، اریکسون، سونی اریکسون، پاناسونیک و سامسونگ پشتیبانی می‌کردند، ولی در ۲۴ ژوئن ۲۰۰۸ نوکیا همهٔ سهام آن را خرید.






Symbian چیست؟

در ابتدا تلفن‌های همراه دارای ساختار پیچیده‌ای نبودند. سخت‌افزار محدود نیاز به نرم‌افزارهای پیچیده نداشت، تا اینکه شرکتهای مطرح ساخت گوشی‌های تلفن همراه نسل‌های دوم و سوم گوشی‌های خود را عرضه کردند. این گوشی‌ها دارای امکانات سخت‌افزاری بیشتری بودند که شامل پردازنده، حافظه و دیسک سخت بوده و تقریباً به صورت یک رایانه کوچک طراحی شدند. در این زمان بود که این شرکتها به اهمیت نرم‌افزار در این گوشی‌ها پی برده و رقابت نرم‌افزاری در کنار رقابت سخت‌افزاری شروع شد. مایکروسافت یکی از شرکتهایی بود که قبلاً روی سیستم‌عامل رایانه‌های جیبی خود کار کرده بود و ویندوز سی‌ای را به همین منظور طراحی کرده بود. این ویندوز قابلیت این را داشت که روی موبایل‌ها نیز نصب شود. بعد از رسمیت یافتن موبایل‌های نسل جدید شرکت‌های مطرح در این صنعت که به مشکلات بی شمار ویندوز سی‌ای پی برده بودند و نمی‌خواستند نرم‌افزار این صنعت را در انحصار یک شرکت نگه دارند با همکاری هم سیستم‌عامل جدیدی برای موبایل‌ها به وجود آوردند که سیمبیان نام گرفت.






پیدایش و حیات سیمبیان

داستان بوجود آمدن Symbian نیز در نوع خود جالب است. داستان ما از شرکت کوچک انگلیسی-کانادائی با نام Psion آغاز می شود که در سال ۱۹۸۰ با هدف تولید نرم‌افزارهای سرگرمی که عمدتاً بازی‌های مبتنی بر کامپیوترهای اولیه ZX۸۱‎ بود، بوجود آمد (نام Psion برگرفته از Potter Scientific Instruments Or Nothing). در سال ۱۹۸۳ شرکت همکار Psion با نام Sinclair به آن پیشنهاد تولید نرم‌افزاری کاربردی نظیر Office امروزی را داد که نتیجه آن تولید پکیجی با نام QL شد که دارای نرم‌افزارهای Quill (پردازنده متن)، Archive (بانک اطلاعاتی)، Abacus (برنامه مشابه Excel) و Easel (برنامه گرافیکی مدیریت) بود که این مجموعه بعدها با نام PC-Four یا Xchange وارد سیستم‌عامل MS-DOS نیز شد. علاوه بر آن در سال ۱۹۸۴ شرکت Psion با ارائه Psion Organiser، که در حقیقت نسخه ابتدائی PDAهای امروزی ست، پا در عرصه سخت‌افزاری نیز گذاشت که شباهت زیادی به یک ماشین حساب بسیار بزرگ داشت. در سال ۱۹۸۶ شرکت Psion با اعمال تغییرات و اصلاحیه‌های فراوان Psion Organiser II را معرفی نمود که شرکت Psion را به آینده روشن PDA و سیستم‌عامل پرتاب کرد و تمرکز اصلی شرکت را بروی این مقوله متمرکز نمود. در سال ۱۹۸۷ شرکت Psion با ارائه محصولات جدید خود بر پایه پلاتفرم جدید آن شرکت با نام SIBO، سیستم‌عامل جدید مخصوص به محصولات خود را نیز معرفی کرد سیستم‌عاملی با نام EPOC (Electronic Piece Of Cheese). اولین نسخه این سیستم‌عامل جدید بر پایه تکنولوژی ۱۶ بیتی ارائه شد و بر همین اساس EPOC ۱۶‎ نام گرفت و زبان برنامه نویسی که در ساختار آن به کار گرفته شده بود زبان اسمبلی و C بود. تا ارائه نسل جدید این سیتم عامل سالهای نسبتاً زیادی گذشت تا اینکه در سال ۱۹۹۷ نخستین نمونه از سیستم‌عامل جدید با نام EPOC ۳۲‎ در جدیدترین PDA شرکت به نمایش گذاشته شد. در حقیقت تنها وجه تشابه میان این دو سیستم‌عامل بدون شک نام‌های نسبتاً مشابه آنها بود جائیکه سیسم عامل جدید (که اینک به اختصار تنها EPOC نامیده می‌شد) با زبان برنامه نویسی قدرتمند C++‎ و ساختار جدید کد نویسی خود کاملاً از رقیب کهنسال خود بالاتر و سریع تر بود. یکی از نکات مهم در ساختار این سیستم عامل این بود که EPOC تنها برای پردازنده‌های ARM نوشته و بهینه شده بود. در همین اثنا بود که Psion تصمیم گرفت امتیاز تولیدمحصولات بر پایه این سیستم‌عامل را با شرکت دیگری شریک شود، اولین شرکت در این میان شرکت کوچکی بود با نام "Geofox" که تنها با تولید چیزی نزدیک به ۱۰۰۰ عدد از محصولات Psion کناره گیری خود را اعلام کرد. سپس شرکت بزرگ Ericsson و چندین نام کوچک‌تر در این میان مطرح گردیدند. تا اینکه در سال ۱۹۹۸ شرکت Psion با شراکت با بزرگان دنیای موبایل یعنی Ericsson، Motorola و Nokia به کل متحول گردید و سیستم‌عامل EPOC از ویرایش ششم به بعد با نام Symbian خوانده شد.






ورژن‌های مختلف سیستم عامل سیمبیان

نسخه ۱ تا ۵ از این سیستم عامل -پیش از تغییر نام- با نام EPOC منتشر می‌شد.
اولین نسخه‌ای که سیمبیان نامیده شد نسخه ۶ بود. و ۶٫۱ که بروز رسانی اس برای نسخه ۶ بود و در سال ۲۰۰۱ منتشر شد.
نسخه ۷٫۰ و 7.0s در سال ۲۰۰۳ منتشر شد. گوشی ۶۶۰۰ از این نسخهٔ سیستم عامل سیمبیان استفاده می‌کرد.
نسخه ۸٫۰ در سال ۲۰۰۴ منتشر شد.
نسخه ۸٫۱ در سال ۲۰۰۵ منتشر شد.
نسخه ۹٫۰ در سال ۲۰۰۴ منتشر شد و کارهای اساسی بر روی کد سیمبیان برای بالابردن امنیت سیستم عامل اجرا شد.
نسخه ۹٫۱ در سال ۲۰۰۵ منتشر شد و بازهم تاکید بر روی بالا رفتن امنیت سیستم عامل بود. همچنین پشتیبانی از تکنولوژی بلوتوث ۲٫۰ اضافه شد. رابط کاربری S60 نسخه سوم با این سیستم عامل ارائه می‌شد.
نسخه ۹٫۲ در سال ۲۰۰۶ منتشر شد و گوشی‌های Nokia E71, Nokia E90, Nokia N95, Nokia N82, Nokia N81 , Nokia 5700 با این سیستم عامل ارائه شدند.
نسخه ۹٫۳ در نیمه دوم سال ۲۰۰۶ ارائه شد و پشتیبانی از wifi به هسته سیستم عامل اضافه شد. گوشی‌های Nokia E72, Nokia 5730 XpressMusic, Nokia N79, Nokia N96, Nokia E52, Nokia E75, Nokia 5320 XpressMusic, Sony Ericsson P1 از این سیستم عامل بهره می‌برند.
نسخه ۹٫۴ در سال ۲۰۰۷ منتشر شد و ادعا می‌کند که برنامه‌ها تا ۷۵% سریعتر از قبل اجرا می‌شوند. همچنین پشتیبانی از SQLite به سیستم عامل اضافه شد. گوشی‌های Samsung i8910 Omnia HD, Nokia N86 , Nokia N97, Nokia N97 mini, Nokia 5800 XpressMusic, Nokia 5530 XpressMusic, Nokia 5228, Nokia 5230, Nokia 5233, Nokia 5235, Nokia C6-00, Nokia X6, Sony Ericsson Satio, Sony Ericsson Vivaz and Sony Ericsson Vivaz Pro از این سیستم عامل استفاده می‌کنند. این نسخه از سیستم عامل سیمبیان با رابط کاربری s60 نسخه ۵ ارائه شد و نوکیا اسم این ترکیب را پلتفرم symbian^1 گذاشت.
نسخه ۹٫۵ در سال ۲۰۰۷ منتشر شد و پشتیبانی از تلویزیون دیجیتال موبایلی با فرمت DVB-H و ISDB-T و نیز پشتیبانی از سرویس GPS به سیستم عامل اضافه شد. این نسخه از سیستم عامل سیمبیان با رابط کاربری s60 نسخه ۵٫۲ ارائه شد و نوکیا اسم این ترکیب را پلتفرم symbian^3 گذاشت. گوشی‌های Nokia C6-01 و Nokia C7-00 و Nokia E7-00 و Nokia N8 از این نسخهٔ سیمبیان استفاده می‌کنند.
نسخه AnnA و بعد مدت کوتاهی Belle در سال ۲۰۱۱ منتشر شدند و به روز رسانی ای بر اساس نسخه ۹٫۵ هستند. در این دو نسخه از سیمبیان، هسته سیستم عامل همان نسخه ۹٫۵ است، اما امکانات جدیدی به آن اضافه شده.

امکانات اضافه شده در نسخه آنا: کیبورد کوئرتی در حالت portrait، طراحی آیکون‌های جدید، یک مرورگر وب جدید، نرم‌افزار نقشه جدید(با قابلیت ذخیره نقشهٔ یک کشور بر روی حافظه گوشی از طریق اتصال به WIFI) و پشتیبانی از java Runtime 2.2 به سیستم عامل سیمبیان نسخه ۹٫۵ اضافه شد. گوشی‌های نوکیا ۵۰۰ و X7 و E6 و 702T از نسخه anna استفاده می‌کنند امکانات اضافه شده در نسخه belle: ویجت‌های قابل تغییر سایز، استاتوس بار بهینه شده در بالای صفحه، NFC داخلی، و بهینه سازی حالت قفل صفحه نمایش. گوشی‌هایی که از سیستم عامل Anna استفاده می‌کنند می‌توانند گوشی خود را به نسخهٔ Belle ارتقا دهند. هم اکنون گوشی‌های Nokia 600 , 603 , 700 , 701 از نسخه belle استفاده می‌کنند. نوکیا در اوایل سال ۲۰۱۳ قرار است سیستم عامل سیمبین donna و carla را به این مجموعه اضافه کند که در نسخه این سیستم عامل می‌تواند از پردازنده ددو هسته‌ای پشتیبانی کند.








یوآی‌کیو
سیستم‌عامل UIQ با توجه به انعطاف پذیری بالایی که دارد به کارخانه داران این امکان را می‌دهد تا بتوانند گوشی‌هایی با فرمها و ویژگی‌های متفاوت را با استفاده از یک کد برنامه ثابت بسازند و به راحتی آن را با امکانات جدید فیت کنند. همچنین با استفاده از OperatorConfigurationPakage که در آن طراحی شده می‌تواند عملگرهای موبایل را به صورت سفارشی در بیاورند. سیستم‌عامل UIQ با به وجود آوردن ارتباط عالی با کاربران به همراه دسترسی آسان به سیستم پیشرفتهٔ شبکه توانست طرفداران زیادی را در دنیا به دست بیاورد. روی هم رفته پایداری در ساختار لایه‌ها و استفادهٔ مناسب از کلیدها کاربران را قادر ساخته تا در هنگام استفاده از گوشی احساس راحتی داشته باشند. حتی در مقابل گوشی‌های مختلف.







ویژگی‌های UIQ۳

UIQ۳ یکی از اصلی‌ترین ورژن‌های پلتفرم نرم‌افزاری UIQ است که ویژگی‌های قابل توجهی نسبت به UIQ۲٫۱ دارد، سیستم‌عامل UIQ۳ ترکیبی از سیستم‌عامل SymbianOS V۹ (استاندارد جهانی صنعتی سیستم‌عامل است که برای گوشی‌های موبایل طراحی شده‌است.) که با افزودن مقدار زیادی نرم‌افزار و افزایش ظرفیت آن توانسته‌است احساس خوبی به استفاده کنندگان از این گوشی بدهد.

UIQ۳ این قابلیت را به کارخانه داران داد تا بتوانند گروهی از گوشی‌های خود را که دارای فرمها و ویژگی‌های متفاوت هستند تنها با یک کد برنامه بسازند که این باعث شد تا هزینهٔ گسترش و پشتیبانی از این سیستم کاهش چشم گیری پیدا کند. UIQ۳ می‌تواند خود را با سبک کارخانه داران و سلیقهٔ کاربران تطبیق دهد و به صورت سفارشی برای آنها در آید، UIQ۳ برای اولین بار در فبریه سال ۲۰۰۴ در نمایشگاه ۳GSM به مردم نمایش داده شد، مدلهایی از قبیل MOTO Z۸، Sony Ericsson P۹۹۰i, P۱i, W۹۶۰i گوشی‌هایی هستند که از سیستم‌عامل UIQ۳ استفاده می‌کنند.

گوشی‌های UIQ۳ همچنین می‌توانند با استفاده از OperatorConfigurationPackage عملگرهای موبایل را به صورت سفارشی دربیاورند. عکسها، تنضیمات، محتوای چندرسانه‌ای، برنامه‌های اضافه و... می‌توانند پیکربندی شوند. از طریق کمیتهٔ توسعه دهندگان UIQ، برنامه نویسان می‌توانند SDK و حمایت لازم برای تولید یک برنامهٔ متقاعد کننده برای گوشی‌های UIQ۳ دریافت کنند. یک بسته SIS (نرم‌افزار نصب کننده فایل آغازی SymbianOS) می‌تواند ساخته شود تا در همهٔ گوشی‌های UIQ۳ اجرا شود.

UIQ برای فراهم آوردن ارتباط عالی با کاربر به همراه دسترسی آسان به سیستم پیشرفتهٔ شبکه طراحی شده‌است، طراحی واسط کاربری و تست آن این نکته را نشان داد که وظایف کاربر می‌تواند سریع وبه نرمی کامل شود، حتی آنهایی که شامل چندین برنامه می‌شود، گرافیک و افکتهای زیبا باعث شده‌است تا کاربران احساس بهتری نسبت به گوشی داشته باشند. روی هم رفته پایداری در ساختار، لایه‌ها و وظیفه دهی کلیدها کاربران را قادر ساخته‌است تا احساس راحتی در هنگام استفاده از گوشی داشته باشند، حتی در مقابل گوشی‌هایی با مدل‌های مختلف. SymbianOS یک سیستم‌عامل چند کاره‌است، به این معنی که کاربر می‌تواند به عنوان مثال در حال ارسال پیامک، آهنگ نیز گوش دهد. UIQ شامل مجموعه‌ای از برنامه‌ها برای ارسال پیغام، جستجو در وب، اداره کردن فایلهای شخصی و... است، داده‌ها می‌توانند با کامپیوتر به اشتراک گذاشته شوند و همچنین برنامهٔ فرستندهٔ پیام در UIQ شامل SMS/EMS, MMS و Email می‌شود.






مجموعه برنامه‌های ۳UIQ

مجموعه برنامه‌های UIQ۳ شامل تمام برنامه‌های کلیدی مورد نیاز گوشی می‌شود. کمپانی‌های موبایل این آزادی را دارند که برنامه‌هایی را که به آنها داده می‌شود تا بر روی گوشی هایشان بریزند را تغییر یا افزایش دهند. این برنامه‌ها همچنین می‌توانند خود را به برنامه‌های ثانویه تبدیل کنند یعنی یک بر نامه جدید به پایگاه داده برنامه اصلی دسترسی داشته باشد و آن را تغییر دهد. به عنوان مثال برنامه‌ای به نام Sms Spam Manager می‌تواند به پایگاه دادهٔ Sms گوشی دسترسی پیدا کند و تاریخ و ساعت پیامک‌های دریافت شدهٔ شما را مرتب کند. و وقتی که شما وارد بخش Sms گوشی خود می‌شوید می‌بینید که پیامک‌های شما مرتب شده‌است. (در اکثر گوشی‌های UIQ۳ این مشکل وجود دارد که پیامک‌ها به ترتیب تاریخ در گوشی نمایش داده نمی‌شوند.) مجموعه برنامه‌های اصلی شرکت UIQ به شرح زیر است: Agenda- که یک تقویم با امکان به یاد آورندهٔ قرار است که فرمت‌های iCalendar و vCalendar را پشتیبانی می‌کند. Calculator -یک ماشین حساب با تابع‌های اصلی و حافظه Contacts -یک دفترچه تلفن که شما می‌توانید لیست مشخصات افراد را در یک جا و در گروه‌های مختلف جمع کنید. این برنامه مدیریت کارت USIM/SIM و استاندارد vCard ۲٫۱ را ساپرت می‌کند. Messaging -که شامل Email, SMS/EMS, MMS می‌شود و هر اکانت ایمیل(POP۳، IMAP۴، SMTP) یک inbox جداگانه دارد و تمام فرمت‌های دیگر وارد یک inbox جداگانه می‌شود. Jotter -که برای نوشتن یادداشت و کشیدن طرحی ساده استفاده می‌شود و اطلاعات آن می‌تواند به راحتی با برنامه‌های دگر اشتراک گذاشته شود. Remote Synchronization -برنامهٔ OMA Data Sync ۱٫۲ که برای انتقال اطلاعات دیگر برنامه‌ها با کامپیوتر به کار می‌رود. Telephony -UIQ در نمونه سازش یک برنامه ساختگی تلفن تدارک دیده شده و کمپانی‌ها معمولاً از برنامهٔ خود استفاده می‌کنند. Time -برنامه‌ای برای نمایش ساعت و زمان، همچنین تعیین زمان اخطار و time zones و... Todo -برای ذخیرهٔ کارهایی که باید انجام شود به ترتیب تاریخ و انواع و....این برنامه از استاندارد vCalendar پشتیبانی می‌کند. Utilities -UIQ شامل برنامه‌هایی برای تغییر ظاهری در UIQ که شامل application installer, application launcher, controlpanel, file manager, task list و themes می‌شود. Viewers -UIQ دارای یک سری از نمایش دهنده‌ها برای تماشای فایلهای دریافت شده توسط گوشی است.از قبیل عکس‌ها، آهنگها و تمها. وقتی فایلی انتخاب می‌شود، نمایشگر مناسب آن فایل نیز به طور خودکار فعال می‌شود. Voice recorder -برای ضبط صدا به کار می‌رود. Web -UIQ یک جستجوگر کامل HTML دارد که می‌تواند چندین صفحهٔ وب را به طور همزمان باز کند، همچنین رنج وسیعی از استانداردهای وب را ساپرت می‌کند.






تکونولوژی و ویژگی‌های به کار رفته در UIQ

UIQ دائماً به روز رسانی می‌شود و خودش را با تکنولوژی‌های روز موبایل ارتقاء می‌دهد، خلاصه‌ای از این پیشرفت‌ها در زیر شرح داده شده‌است: ۱. تکنولوژی بلوتوث : بلوتوث در UIQ ادامه دهندهٔ پیاده سازی بلوتوث سیمبین است با چندین ترکیب دهنده که چندین پرفایل اضاف تر از SymbianOS دارد، ازقبیل FTP Server, Object Push (OPP), PersonalAreaNetwork (PAN)، و یک کاربر میانجی برای بلوتوث ویک کاربر میانجی برای ساپورت از جریان صدا (A۲DP) و همچنین دارای برنامه‌های مفید برای استفاده از بلوتوث به صورت عام مثل برقرار کردن اتصال بین دو گوشی و اجازه برقراری اتصال دادن و... ۲. مدیریت حقوق دیجیتال (DRM) : UIQ سیستم DRM را برای دانلود کردن، انتقال دادن فایل و نصب کردن فایل فعال ساخته‌است. به عنوان مثال برای آهنگها، فایلها، تمها و.... همچنین عامل دانلود OMA، UIQ ورژن OMA DRM v۲٫۰ را ساپورت می‌کند. ۳. افکتهای گرافیکی : ۱. انیمیشن‌ها : فرمتهای MNG, GIF۸۹a و SVG را ساپورت می‌کند. ۲. رنگها : از ۸-bit تا ۲۴-bit را ساپورت می‌کند. ۳. تکست‌ها :تکست‌های معمولی و سایه دار را ساپورت می‌کند و همچنین می‌توان رنگ هر نوشته را نیز تعیین کرد. ۴. SVG Tiny : دارای پخش کنندهٔ SVG عکس است که می‌تواند عکسهای با کیفیت بالا و با هر رزولوشنی را نمایش دهد. ۱. اینفرارد : می‌تواند به طور کانل رنج سرعت ۹٫۶ kbit/s تا ۱۱۵٫۲ kbit/sرا ساپورت کند : IrOBEX, IRCOMM و IrTRANP ۲. همایت از زبان بین الملی : پلتفرم UIQ با زبان انگلیسی تهیه دیده شده ولی این امکان را به کمپانی‌ها می‌دهد تا چندین زبان را به آن اضافه کنند. برای مثال UIQ زبانهایی که علامتهای مخصوصی را مثل زبان چینی و آنهایی که الگوی راست به چپ دارن مثل زبان فارسی را ساپورت می‌کند. ۳. Multi-Homing : این امکان را به کاربران می‌دهد تا چندین ارتباط با چندین شبکه به صورت همزمان داشته باشند. مثلاً هم به اینترنت متصل باشند و هم MMS دریافت کنند. ۴. Operator Configuration Package : کمپانی‌ها و اپراتورهای شبکه نیاز دارن که محصولات و سرویس‌های آنها، ظاهری خوب و دسترسی آسانی داشته باشد. این پکیج به کمپانی‌ها این امکان را می‌دهد تا بتوانند به گوشی‌های UIQ شکل دلخواه خود و قابل قبول اپراتورهای شبکه یشان را دهند. ۵. Over-The-Air Provisioning : این قابلیت این امکان را به اپراتورهای شبکه می‌دهد تا بتوانند گوشی‌ها را از طریق امواج اداره کنند. که از OMA Device Management و OMA Client Provisioning استفاده می‌کند. ۶. Platform Security : که از SymbianOS گرفته شده‌است وبرای حفاظت از فایلهای مورد علاقهٔ مشتری‌ها، اپراتورهای شبکه و برنامه نویسان به کار می‌رود. ۷. Virtual Private Networks : که پرتکل استاندارد صنعتی IPSec را پشتیبانی می‌کند.

UIQ۳ این امکان را به کارخانه داران داد تا رنج وسیعی از محصولات خود که ویژگی‌های متفاوت دارند را تنها با یک کد برنامه تهیه کنند، شما می‌توانید تنها با تهیهٔ یک پکیج (فایل SIS) از برنامه‌ای که نوشتید، آن را برای دیگر گوشی‌های UIQ۳ گسترش دهید. در این بخش می‌خواهیم قسمتی از دلایل این انعطاف پذیری بالا را توضیح دهیم.






پیکربندی پارامترهای میانجی کاربر

UIQ۳ صفحه نمایش‌های متنوع به همراه پیکربندی سخت‌افزاری گوناگون را پشتیبانی می‌کند، این صفحه نمایش‌ها برای استفاده از پارامترهای مشخص طراحی شده‌اند و بعضی از آنها فقط به صورت تئوری وجود دارند ولی بیشتر آنها مورد استفاده قرار می‌گیرند و گزینه‌های بیشتری می‌تواند به عنوان حالت سخت‌افزاری جدید و فعل انفعالات کاربر به آنها اضافه شود. پارامترهای پیکربندی ۱. مد صفحه : شامل وضوح تصویر در واحد پیکسل و موقعیت صفحه می‌شود. که در UIQ به صورت پیشفرض شامل چهار حالت زیر می‌شود.

ولی کارخانه داران ممکن است از رزولوشن‌های متفاوتی استفاده کنند و برنامه نویسان باید به این نکته توجه کنند وبرنامهٔ خود را مطابق با رزولوشن گوشی مورد نظر طراحی کنند. ۲. جهت گیری صفحه : UIQ۳ وارونگی تصویر را به دو حالت Landscape (Normal) و Landscape ۱۸۰ (Inverted) پشتیبانی می‌کند. در این حالات کلید خودشان می‌چرخند و تغییر جهت می‌دهند به عنوان مثال کلید بالا به کلید سمت چپ تبدیل می‌شود.برای استفاده از این ویژگی‌ها برنلمه نویسان نیازی به انجام کار خاصی ندارند واین متد به صورت پیشفرض در UIQ تعریف شده‌است

۳. صفحهٔ لمسی و شیوهٔ فعل انفعالات : صفحهٔ لمسی، لایه‌ای است که بر روی صفحه نمایش نصب می‌شود و شیوهٔ فعل انفعالات، راه‌های کار کردن کاربر با گوش را تعیین می‌کند.که به سه دستهٔ زیر تقسیم می‌شوند. ۱. Softkey Style : در این حالت از صفحهٔ لمسی استفاده نمی‌شود و کاربر فقط با یک دست می‌تواند گوشی را کنترل کند. ۲. Softkey Style Touch : در این حالت اجازه داده می‌شود تا از حالت لمسی هم استفاده شود. ۳. Pen Style :در این حالت فقط از قسمت لمسی استفاده می‌شود و برای استفاده باید از دو استفاده کرد. لایه صفحهٔ UIQ۳ صفحهٔ UIQ۳ به پنج قسمت تقسیم می‌شود. دو تا از این قسمت‌ها در حالت‌های Pen Style و Softkey Style متفاوتند ولی در بقیه حالت مثل هم هستند. در زیر به این قسمتها اشاره می‌کنیم ۴. Statusbar (نوار وضعیت): اطلاعاتی از قبیل شدت صدا، وضعیت باتری و پیام‌های خوانده نشده را نمایش می‌دهد. نوار وضعیت توسط کارخانه پیکربندی می‌شود و نمی‌تواند به عنوان برنامهٔ ثانویه قرارگیرد. در حالت Softkey Style نوار وضعیت فقط قابل خواندن است ولی در دو حالت دیگر شما می‌توانید اطلاعات را تماشا و به آنها دسترسی پیدا کنید. ۵. Titlebar (نوار عنوان): شامل نام برنامه وعنوان برنامه می‌شود که در حالت Pen Style از آیکون برای دسترسی به منوی برنامه و چیزهای دیگر استفاده می‌شود. ۶. ViewContact :برنامه خودش اطلاعات را به چندین صفحه تقسیم می‌کند. صفحهٔ اول مربوط به اطلاعات مهم است و اطلاعاتی مثل محل برنامه و... در صفحه‌های بعدی که اگر بیشتر از یک صفحه باشد آیکن‌ها نمایش داده می‌شود وبا استفاده از کلید چپ و راست در Softkey Style و یا با انتخاب مستقیم در Pen Style می‌توان صفحه را انتخاب کرد. ۷. Application Space : فضای اصلی مربوط به برنامه. ۸. Softkey Labels : در حالت Softkey Style سه برچسب برای سه دکمهٔ گوشی ظاهر می‌شود. ۹. Button Bar : در حالت Pen Style در این حا لت نیز حد اکثر سه حالت دارد

پایان UIQ در سال ۲۰۰۶ اعلان شد که شرکت SonyEricsson قصد خرید شرکت UIQ را دارد و تا نوامبر سال ۲۰۰۷ این شرکت صاحب ٪۵۰ از سهام این شرکت شد اما به علت رکود اقتصادیی که باعث ورشکستگی بیشتر شرکتهای دنیا شد شرکت SonyEricsson اعلام کرد که بخش UIQ دیگر سود دهی ندارد و در حالی که تا آخرین روزهای سال ۲۰۰۸ این شرکت حدود ۲۰۰ نفر همچنان در آن مشغول به کار بوده‌اند این کمپانی این بخش را تعطیل کرد و دیگر گوشیی با این سیستم‌عامل تولید نخواهد شد. امیدواریم که در سیستم‌عامل واحد سیمبین که قرار است از سال ۲۰۱۰ مورد استفاده قرار گیرد از قابلیت‌های UIQ در آن استفاده شود.






بادا

بادا (به انگلیسی: Bada) نام سیستم‌عاملی است که به وسیلهٔ سامسونگ الکترونیکس برای گوشی‌های تلفن همراه ساخته می‌شود. نسخهٔ اوّل این سیستم عامل در فوریهٔ ۲۰۱۰ به دنیا معرّفی شد و نسخهٔ دوم این سیستم عامل در اوت ۲۰۱۱ معرفی شد. شرکت سامسونگ به منظور کمک به رشد این سیستم عامل، ممکن است در سال ۲۰۱۲ بادا را به سیستم عامل متن‌باز تغییر دهد. (بادا یک لغت کره‌ای و به معنای اقیانوس است).

ما نسخه ی جدید بادا که بادا ۲٫۰ است در سال ۲۰۱۲ همراه با گوشی Wave3 و همچنین Wave M ، Wave Y و Wave578 وارد بازار داغ گوشی های همراه شد! بر روی نسخه ۲٫۰ بادا نسبت به نسخه ۱٫۰، تغییرات زیادی انجام شده است. جذابیت و بهینه سازی این نسخه بسیار بالاتر و از تغییرات آن می توان به رابط گرافیکی و کاربری آن اشاره کرد که بسیار روان و قابل ملاحظه شده است.






چشم انداز

شعار بادا "تلفن هوشمند برای همه" است. بادا اصلا دنبال رقابت با آندروید و آیفون نیست! بلکه بادا به دنبال بازاری کشف نشده‌است. بادا می‌خواهد کسانی را که از همراه‌های معمولی (feature phone) استفاده می‌کنند، به سوی خود جذب کند. به همین دلیل است که قیمت گوشی‌هایی با سیستم عامل بادا، بسیار کمتر از معادل‌های اندرویدی‌اش است.






سامسونگ اپس

سامسونگ برای پشتیبانی سیستم عامل بادا، فروشگاه نرم‌افزارهای بادا را راه‌اندازی کرد تا مشتریان سامسونگ به راحتی بتوانند به هزاران برنامه و نرم افزار دسترسی داشته باشند. تا اوت ۲۰۱۱ تعداد ۱۳۰۰۰ نرم افزار برای سیستم عامل بادا نوشته شده و از این سایت قابل دانلود است.

سامسونگ اپس نخستین بازاری است که برای ایرانی‌ها خرید نرم افزار‌ها و بازی‌های پولی را آزاد کرده و ایرانی‌ها هم می‌توانند به نرم افزارها و بازی‌های اصلی دسترسی پیدا کنند.






معماری سخت‌افزار و نرم‌افزار

بادا از روی هسته لینوکسی فری‌بی‌اس‌دی و اپن‌بی‌اس‌دی ایجاد شده‌است و یک نسخه بادا سیستم عاملی چندکاره‌است، بدین معنا که سیستم عامل در هر لحظه می‌تواند بیش از یک برنامه اجازهٔ اجرا دهد.

رابط کاربری بادا کنترل‌هایی را که برنامه نویسان بیشتر لازم دارند(مانند listbox, colorPicker و...) را بصورت جاگذاری (Embed) شده دارد. سیستم عامل بادا از فلش به طرز گسترده‌ای پشتیبانی می‌کند و فلش ۹ را در داخل خود دارد. شما می‌توانید فایل‌های فلش را در برنامهٔ خود جاگذاری کنید و از اجرای آنها در گوشی‌هایی با سیستم عامل بادا اطمینان کامل داشته باشید. سیستم عامل بادا فرایند چندلمسی (مولتی‌تاچ) را پشتیبانی می‌کند، همچنین شتاب‌سنج، مغناطیس‌سنج و حسگری برای حرکت گوشی دارد.






بادا و تایزن

با توجه به اخبار رسیده از کمپانی بزرگ سامسونگ که البته تایید هم شده است. بادا بزودی با سیستم عامل تایزن اینتل ادغام خواهد شد تا بتواند در دنیا حرفی برای گفتن داشته باشد. امکانات نرم افزاری، رابط کاربری و دیگر تغییرات ثمره ی این ادغام خواهد بود. البته در حال حاضر مشخص نیست که این بروزرسانی برای سیستم عامل بادا را چه گوشی هایی دریافت خواهند کرد.







بلک‌بری

بلک‌بری یک نام تجاری تولید کننده تلفن های همراه هوشمند و همچنین تلفن های همراه مجهز به سیستم اینترنت و پست الکترونیکی است که توسط شرکت کانادایی ریسرچ این موشن یا ریم از سال ۱۹۹۹ اداره می شود. بلک‌بری به عنوان دستیار دیجیتال شخصی دارای کتابچه نشانی ها، تقویم، صفحه یادداشت و امکانات معین برای فهرست کردن کارهای در دست اقدام است. بلک‌بری همچنین یک وسیله نمایش دهنده تصاویر ویدئویی و عکس و پخش کننده صدا و موسیقی می باشد. بلک‌بری نخست به دلیل داشتن امکانات فرستادن و دریافت نامه های الکترونیکی (ای میل) در محدوده شبکه خدمات تلفن همراه مشهور بود. بلک‌بری دارای توانایی ها و امکاناتی است که در دیگر تلفن های همراه موجود نمی باشد.






می‌گو

می‌گو(به انگلیسی: MeeGo) یک پروژهٔ سیستم عامل موبایل متن باز بر پایهٔ لینوکس است که در کنگره جهانی موبایل در فوریهٔ سال ۲۰۱۰ توسط اینتل و نوکیا در یک سمینار مطبوعاتی مشترک، معرفی شد. هدف از این پروژه، یکی کردن تلاش‌های سیستم عامل موبلین از شرکت اینتل و سیستم عامل ماامو از شرکت نوکیا در یک پروژه واحد می‌باشد. این پروژه توسط بنیاد لینوکس میزبانی می‌شود. بر طبق گفته اینتل، می‌گو به دلیل عدم ارایهٔ پیشنهاد جامعی از طرف مایکروسافت مبنی بر پشتیبانی ویندوز ۷ از پردازنده‌های اتم اینتل، توسعه داده شد.

هارماتان که در اصل مقدر شده بود تا Maemo 6 بشود، هم اکنون به عنوان یک نمونه از می‌گو شناخته می‌شود، و نوکیا از برند Maemo برای هارماتان و قبل از آن دست می‌کشد (از مِی مو ۵، به همراه فرمنتل، و نسخه‌های پیشین آن همچنان به عنوان مِی مو نام برده خواهد شد).

بنیاد لینوکس در سپتامبر ۲۰۱۱ پروژه میگو را به طرفداری از تایزن باطل کرد. در ژوئیه ۲۰۱۲ شرکت نوپای جولا اعلام کرد که با استفاده از نسخه جامعه محور می‌گو در حال کار روی سیستم عامل جدیدی به نام Sailfish OS است و در سال ۲۰۱۳ تلفن هوشمندی با این سیستم عامل عرضه می‌کند.






پیش نیازهای سیستم

می‌گو با هدف اجرا بر روی بسترهای سخت افزاری مختلفی شامل کامپیوترهای دستی، دستگاه‌های درون ماشینی، نت‌بوک‌ها و تلویزیون‌ها ساخته شده‌است. تمامی بسترها، هستهٔ می‌گو را به همراه لایه‌های تجربهٔ کاربری (“UX”) متفاوتی برای هر نوع از دستگاه‌ها به اشتراک می‌گذارند. می‌گو برای هر دو سری پردازنده‌های ARM و x86 اینتل با SSSE3 فعال، پشتیبانی فراهم می‌کند و از سیستم فایل Brtfs به عنوان سیستم فایل پیشفرض بهره خواهد برد.






رابط‌های کاربری

همراه با پروژهٔ می‌گو، چندین رابط کاربری گرافیکی وجود دارد – که به طور درونی تجربه کاربری گفته می‌شود.






نت‌بوک

UX نت‌بوک، ادامه رابط موبلین هست. این رابط توسط ابزار Mx که بر پایهٔ Clutter می‌باشد، نوشته شده‌است.






هندست

Ux هندست بر پایهٔ Qt هست، اما GTK+ و Clutter را هم شامل خواهد شد تا با برنامه‌های کاربردی موبلین سازگار باقی بماند. برای پشتیبانی از صدها برنامهٔ کاربردی بر پایهٔ هیلدون مِی مو، کاربران باید کتابخانهٔ هیلدون را که توسط جامعهٔ maemo.org پورت شده‌است، نصب کنند. بسته به نوع دستگاه، برنامه‌های کاربردی می‌توانند از AppUp اینتل یا سیستم‌های توزیع نرم‌افزار دیجیتالی Ovi نوکیا فراهم شوند.

نسخهٔ قبل از انتشار «روز ۱» UX هندست می‌گو در تاریخ سی ام جون ۲۰۱۰ موجود بود. نسخه پیش نمایش آن به طور اولیه برای بستر مورستاون اینتل موبایل Aava موجود بود، و یک فایل 'شروع سریع' برای توسعه دهندگان فراهم شده بود تا ایمیجی برای N۹۰۰ نوکیا بسازند.






تبلت

اینتل، UX تبلت‌ها را بر روی کامپیوتر شخصی تبلت بر پایهٔ مورستاون، در نمایشگاه COMPUTEX Taipei در اوایل جون ۲۰۱۰ به نمایش گذاشت. جزییات فنی آن –همانند ابزارهای استفاده شده یا کمترین سخت افزار مورد نیاز– هم اکنون ناشناخته هستند.






دستگاه خبری/تفریحی درون ماشینی

اتحادیهٔ GENIVI، یک کنسرسیوم متشکل از چندین سازندهٔ اتومبیل و شرکای صنعتی‌شان، از موبلین با Qt به عنوان پایه برای 'بستر مرجع GENIVI ۱٫۰ ' شان برای دستگاه خبری/تفریحی درون ماشینشان، استفاده می‌کنند. گراهام اسمتارتث از اتحادیهٔ GENIVI و گروه BMW در آوریل ۲۰۱۰ خبر مهاجرت از موبلین به می‌گو را دادند.

هنوز یک IVI UX رسمی برای می‌گو به نمایش گذارده نشده‌است، در هر حال در CES در ژانویهٔ ۲۰۱۰ یک رابط GENIVI ۱٫۰ همراه با چندین رابط کاربری مخصوص شرکتی بر پایهٔ Qt به نمایش در آمد. همچنین نوکیا نیز یک رابط در Embedded World در می۲۰۱۰ را به نمایش گذاشت.






مجوز

می‌گو پروژه‌ای پیچیده‌است که خیلی از شرکت‌ها و سازمان‌ها را درگیر خود خواهد کرد. خط مشی اجازه استفاده از آن اصولاً در صفحهٔ «MeeGo License Policy» مستندسازی شده‌است. طبیعت بازارهای هدف می‌گو را در نظر بگیرید –بخش‌های موبایل و هندست– که، برخلاف بازار نرم‌افزاری دسکتاپ که تمایل دارد یک یا دو سیستم عامل از شرکت‌های برتر را بپذیرد، بشدت متنوع است و از این جهت هر دوی سازندگان دستگاه‌ها و فروشندگان نرم‌افزاری، تفاوت را به عنوان موضوع خیلی مهمی در نظر می‌گیرند. درنتیجه خط مشی اجازه استفاده از می‌گو، از یک سو، تلاش می‌کند تا پرورش کارهای اشتقاقی را تشویق کند و در عین حال، پروژه را تا حد ممکن باز نگه دارد.

از دید توزیعی، می‌گو مجموعه‌ای از نرم‌افزارهای متن باز است که بر طبق مجوز مربوطه‌شان توزیع می‌شوند.

از دید توسعه دهنده‌ای، که بیشتر، روشهای پذیرفتن نرم‌افزار از جامعه نرم‌افزار آزاد را بعلت مجوز آن‌ها مورد هدف قرار می‌دهد، نرم‌افزار می‌گو می‌تواند به دو دسته طبقه بندی شود: نرم‌افزار سیستم عامل و نرم‌افزار User Experience. نرم‌افزار OS باید در اصل از یک مجوز کپی لفت استفاده کند تا بازبودن سیستم زیرین را تضمین کند، در حالی که نرم‌افزار UX باید غالباً از مجوزهای شبیه BSD باشد، که مانعی برای توسعهٔ انحصاری نیست و بنابراین سازندگان دستگاه‌ها و فروشندگان OS را تشویق می‌کند تا کارهای اشتقاقی بسازند و محصولات مربوطه‌شان را متفاوت کنند.

مجوزهای تکنولوژی‌های توسعه داده شدهٔ می‌گو، همانند fast-boot، بهینه سازی‌های سرعتی و مصرفی، مورد علاقهٔ محصولات و پروژه‌های مشتق شده‌است. این تکنولوژی‌ها در میان سیستم نشر پیدا می‌کنند و به‌راحتی نمی‌توانند از آن متمایز شوند. برای مثال، تکنولوژی fast-boot اکثراً شامل بوت لودر سریع و کوچک Syslinux، یک سرویس سیستمی جدید و اتصال شوندهٔ نرم‌افزاری که به آن "uxlaunch" گفته می‌شود و کمی بهینه سازی بر روی بسیاری از سرویس‌های نرم‌افزار می‌باشد. خط مشی مجوز استفاده این است که این تغییرات باید بر طبق مجوز کار پایه‌ای که بر طبق آن ساخته شده‌اند، به پیش روند، که به آن، خط مشی مجوز استفاده پروژهٔ upstream گفته می‌شود. برای مثال، کار می‌گو بر روی هسته لینوکس تحت مجوز هسته لینوکس موجود است.






بنیان‌های فنی
سیستم عامل مرکزی

سیستم عامل مرکزی می‌گو، یک توزیع لینوکس است، که بر روی می‌موی بر پایهٔ دبیان نوکیا و موبلین بر پایهٔ فدورای اینتل کشیده شده‌است. می‌گو یکی از اولین توزیع‌های لینوکس است که از فایل سیستم Brtfs به طور پیش فرض استفاده می‌کند، و برای مخازنش از YUM به‌جای APT استفاده می‌کند.






توسعه نرم‌افزار

روش تصدیق شدهٔ رسمی توسعه برنامه‌های کاربردی می‌گو استفاده از چهارچوب Qt و Qt Creator به عنوان محیط توسعه‌است، اما از توسعه و نوشتن برنامه‌های GTK هم پشتیبانی می‌شود. برای کامپایل برنامه‌ها از سرویس ساخت اپن سوزه استفاده می‌شود.






مشتقات

همانند موبلین قبل از این، می‌گو همچنین به عنوان مخزن تکنولوژی که فروشندگان نرم‌افزار می‌توانند به آن دستیابی پیدا کنند تا محصولاتشان را از آن بسازند. تا کنون فقط پورت‌هایی از رابط‌های کاربری گرافیکی برای توزیع‌های لینوکس دیگر خبر داده شده‌اند.






می‌گو / هارماتان

حتی اگرچه می‌گو به عنوان یک پروژهٔ همکاری بین نوکیا و اینتل شروع شد، اما همکاری هنگامی شکل گرفت که نوکیا در حال توسعهٔ تجسم بعدی توزیع لینوکس می‌مو خود بود. در نتیجه، سیستم عامل مِی مو ۶ دست نخورده باقی خواهد ماند در حالی که UX هندست با تغییر نام به «MeeGo/Harmattan» به اشتراک گذارده خواهد شد.






سوزه

ناول خبر داد که یک تجسم از لینوکس سوزه را با UX نتبوک می‌گو به زودی راهی خواهد کرد. رابط کاربری هم اکنون برای اپن سوزه موجود است.






فدورا

نسخه ۱۴ فدورا، که قرار است در اکتبر ۲۰۱۰ منتشر شود، هم از UX نتبوک می‌گو برای یک spin استفاده خواهد کرد.






برنامه زمانبندی انتشار

در انجمن توسعه دهندگان اینتل ۲۰۱۰ خبر داده شد که می‌گو یک زمانبندی انتشار شش ماهه را دنبال خواهد کرد. نسخه ۱٫۰ برای نتبوک‌های Atom و یک برداشت کد برای نوکیا N۹۰۰ برای بارگذاری از چهارشنبه ۲۶ می۲۰۱۰ موجود شد.







ویروس رایانه‌ای
تعریف ویروس

ویروس، یک نوع از بدافزار است که در اغلب مواقع بدون اطلاع كاربر اجرا شده و تلاش می‌کند خودش را در یک کد اجرایی دیگر کپی‌ کند. وقتی موفق به انجام این کار شد، کد جدید، آلوده نامیده می‌شود. کد آلوده وقتی اجرا شود، به نوبه‌ی خود کد دیگری را می‌تواند آلوده کند. این عمل تولید مثل یا کپی‌سازی از خود بر روی یک کد اجرایی موجود، ویژگی کلیدی در تعریف یک ویروس است. معمولاً کاربران کامپیوتر به ویژه آنهایی که اطلاعات تخصصی کمتری درباره کامپیوتر دارند، ویروس‌ها را برنامه‌هایی هوشمند و خطرناک می‌دانند که خود به خود اجرا و تکثیر شده و اثرات تخریبی زیادی دارند که باعث از دست رفتن اطلاعات و گاه خراب شدن کامپیوتر می‌گردند در حالیکه طبق آمار تنها پنج درصد ویروس‌ها دارای اثرات تخریبی بوده و بقیه صرفاً تکثیر می‌شوند. بنابراین یک ویروس رایانه‌ای را می‌توان برنامه‌ای تعریف نمود که می‌تواند خودش را با استفاده از یک میزبان تکثیر نماید. بنابر این تعریف اگر برنامه‌ای وجود داشته باشد که دارای اثرات تخریبی باشد ولی امکان تکثیر نداشته باشد، نمی‌توان آنرا ویروس نامید. بنابراین ویروس‌های رایانه‌ای از جنس برنامه‌های معمولی هستند که توسط ویروس‌نویسان نوشته شده و سپس به طور ناگهانی توسط یک فایل اجرایی و یا جا گرفتن در ناحیه سیستمی دیسک، فایل‌ها و یا کامپیوترهای دیگر را آلوده می‌کنند. در این حال پس از اجرای فایل آلوده به ویروس و یا دسترسی به یک دیسک آلوده توسط کاربر دوم، ویروس به صورت مخفی نسخه‌ای از خودش را تولید کرده و به برنامه‌های دیگر می‌چسباند و به این ترتیب داستان زندگی ویروس آغاز می‌شود و هر یک از برنامه‌ها و یا دیسک‌های حاوی ویروس، پس از انتقال به کامپیوترهای دیگر باعث تکثیر نسخه‌هایی از ویروس و آلوده شدن دیگر فایل‌ها و دیسک‌ها می‌شوند. لذا پس از اندک زمانی در کامپیوترهای موجود در یک کشور و یا حتی در سراسر دنیا منتشر می‌شوند. از آنجا که ویروس‌ها به طور مخفیانه عمل می‌کنند، تا زمانی که کشف نشده و امکان پاکسازی آنها فراهم نگردیده باشد، برنامه‌های بسیاری را آلوده می‌کنند و از این رو یافتن سازنده و یا منشاء اصلی ویروس مشکل است.






تاریخچه

اولین تحقیق واقعی علمی و آکادمیک بر روی ویروس‌ها توسط فرد کوهن در سال 1983، با نام ویروس که توسط لِن آدلمن ابداع شده بود، انجام شد. بعضاً از کوهن به عنوان «پدر ویروس‌های کامپیوتری» نام برده می‌شود، اما واقعاً ویروس‌هایی بودند که قبل از شروع تحقیقات او تولید شده بودند. ویروس Elk Cloner نوشته شده توسط ریچ اسکرنتا در سال 1982 در گردش بود و ویروس‌های تولید شده توسط جو دلینگر نیز بین سال‌های 1981 تا 1983 ساخته شده بودند؛ که همه‌ی آن‌ها برای پلتفرم‌های Apple II بودند. برخی منابع یک نقص فنی در Arpanet را در سال 1980 به عنوان اولین ویروس ذکر می‌کنند، اما آن فقط یک کد قانونی و مجاز بود که اشتباه کار می‌کرد و تنها مسأله‌ای که ایجاد می‌کرد این بود که داده‌ها را در بسته‌های شبکه پخش می‌کرد. ویروس‌های گریگوری بنفورد، تنها به به داستان‌های علمی‌اش ختم نشد. او در سال 1969 ویروس‌های غیر مخرب‌ خود را در جایی که امروزه «آزمایشگاه ملی لیوِرمور لارنس» خوانده می‌شود و در Arpanet اولیه تولید و منتشر کرد.






میزبان ویروس

ویروس هم مانند هر برنامه کامپیوتری نیاز به محلی برای ذخیره خود دارد. ولی این محل باید به گونه‌ای باشد که ویروس‌ها را به وصول اهداف خود نزدیکتر کند. همان گونه که قبلاً ذکر شد اکثر ویروس‌ها به طور انگل‌وار به فایل‌های اجرایی می‌چسبند و آنها را آلوده می‌کنند. اصولاً می‌توان فایل‌ها را به دو گونه کلی «اجرایی» و «غیر اجرایی» تقسیم کرد که عموم ویروس‌ها در فایل‌های اجرایی جای گرفته و آنها را آلوده می‌کنند و واقعاً کمتر ویروسی یافت می‌شود که در یک فایل غیراجرایی قرار بگیرد و بتواند از طریق آن تکثیر شود.

لازم به ذکر است که بعضی از فایل‌ها را شاید نتوان ذاتاً اجرایی نامید اما چون اینگونه فایل‌ها می‌توانند حاوی قسمت‌هایی اجرایی باشند، لذا آنها را از نوع اجرایی در نظر می‌گیریم. از این نوع فایل‌ها می‌توان به فایل‌های اچ‌تی‌ام‌ال و مستندات برنامه‌های اداره اشاره کرد که به ترتیب ممکن است شامل اسکریپت و ماکرو باشند. اسکریپت‌ها و ماکروها قسمت‌هایی اجرایی هستند که در دل این فایل‌ها قرار گرفته و کار خاصی را انجام می‌دهند.

در ذیل فهرست پسوندهای رایج فایل‌های اجرایی ارائه شده است و اکثر نرم‌افزارهای ضد ویروس در حالت عادی (بدون تنظیمات خاص) این فایل‌ها را ویروس‌یابی می‌کنند (البته در برخی برنامه‌های ضد ویروس ممکن است برخی پسوندها حذف یا اضافه شوند) :

.com ، .exe ، .dll ، .ovl ، .bin ، .sys ، .dot ، .doc ، .vbe ، .vbs ، .hta ، .htm ، .scr ، .ocx ، .hlp ، .eml

بنابراین یکی از اصلی‌ترین میزبان‌های ویروس، فایل‌های اجرایی هستند. از طرف دیگر برخی ویروس‌ها نیز از سکتور راه‌انداز (Boot Sector) و جدول بخش‌بندی دیسک (Master Boot Record یا Partition Table) به عنوان میزبان استفاده می‌کنند. سکتور راه‌انداز واحد راه‌اندازی سیستم‌عامل است که در سکتور شماره صفر دیسکت فلاپی و یا درایوهای منطقی یک دیسک سخت قرار دارد و جدول بخش‌بندی شامل اطلاعات تقسیم‌بندی دیسک سخت می‌باشد که آن نیز در سکتور شماره صفر دیسک سخت قرار دارد. اینگونه ویروس‌ها با قرار گرفتن در یکی از این دو محل، هنگام راه‌اندازی کامپیوتر، اجرا شده و در حافظه سیستم مقیم می‌شوند و تا زمان خاموش کردن کامپیوتر و یا راه‌اندازی دوباره، همانجا مانده و فلاپی‌ها و یا دیسک‌های سخت دیگر را آلوده می‌کنند.






عملکرد ویروس

همانطور که گفته شد تنها پنج درصد از ویروس‌ها دارای اثرات تخریبی هستند و بقیه صرفاً تکثیر می‌شوند. با توجه به این مطلب این پرسش مطرح است که چرا ویروس‌ها به عنوان یک معضل شناخته می‌شوند و باید با آنها مبارزه کرد؟ پاسخ به این پرسش در موارد زیر خلاصه گردیده است:

۱ - بسیاری از ویروس‌ها دارای اثراتی هستند که هرچند تخریبی نمی‌باشد ولی می‌تواند برای کاربر ایجاد مزاحمت کند. مثلاً ممکن است پیغامی نمایش دهد، باعث ریزش حروف صفحه نمایش به پایین شود یا اینکه یک آهنگ پخش نماید. علاوه بر این برخی از ویروس‌ها به علت اشکالات نرم‌افزاری که ناشی از عدم دقت ویروس‌نویس می‌باشد، ممکن است دارای اثراتی غیرقابل پیش‌بینی باشند که گاهی این اثرات می‌توانند تخریبی نیز باشند. از نقطه نظر کاربر اهمیتی ندارد که خسارت ایجاد شده بوسیله یک ویروس، یک کار عمدی پیش‌بینی شده توسط نویسنده ویروس بوده باشد یا یک اشتباه برنامه‌نویسی.

۲ - برخی از ویروس‌ها در حافظه کامپیوتر مقیم شده و از این طریق عملیات تکثیر خود را انجام می‌دهند. این عمل ممکن است به گونه‌ای باشد که جایی برای اجرای برنامه‌های دیگر نماند و یا باعث ایجاد تأخیر یا وقفه در حین عملیات سیستم اعم از اجرای برنامه‌ها و یا راه‌اندازی کامپیوتر گردد.

۳ - فرض کنید که شما یک ویروس بر روی کامپیوتر خود داشته باشید. بسیار احتمال دارد که این ویروس به صورت غیرعمدی به یک دوست، همکار یا مشتری منتقل شود که این امر ممکن است باعث از بین رفتن اعتماد آنها به شما و شرکت شما شود.

۴ - ویروس‌ها و برنامه‌های مخرب زیادی وجود دارند که اقدام به سرقت اطلاعات و کلمات عبور کاربر می‌نمایند. بعضی از اینگونه برنامه‌ها با مقیم شدن در حافظه از عباراتی که توسط شما تایپ می‌شود گزارش گرفته و پس از اتصال رایانه شما به اینترنت این اطلاعات را برای مقصد خاصی ارسال می‌کنند. گیرنده این اطلاعات می‌تواند به راحتی از آنها سوء استفاده‌های مختلفی نماید.

علاوه بر همه اینها هیچ ویروسی کاملاً بی‌ضرر نیست و در خوشبینانه‌ترین حالت، آنها وقت شما، وقت پردازنده و فضای دیسک شما را تلف می‌کنند.

در مورد اثرات تخریبی ویروس‌هایی که آنها را به صورت عمدی انجام می‌دهند می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

تخریب یا حذف برنامه‌ها و اطلاعات بخش‌های مختلف دیسک‌ها.
فرمت کردن دیسک‌ها.
کد کردن اطلاعات و برنامه‌ها.
تخریب اطلاعات حافظه فلش ها.

مزاحمت‌های فوق ممکن است به محض فعال شدن ویروس (یعنی قرار گرفتن ویروس در حافظه از طریق اجرای یک برنامه آلوده) و یا در یک تاریخ و زمان خاص و یا حتی با اجرای یک برنامه کاربردی خاص انجام شود.






انواع ویروس‌ها

ارائه یک تقسیم‌بندی دقیق از ویروس‌ها کار مشکلی است و می‌توان ویروس‌ها را به روش‌های مختلفی تقسیم‌بندی کرد. این روش‌ها می‌تواند بر اساس میزبان ویروس، سیستم‌عاملی که ویروس می‌تواند در آن فعالیت کند، روش آلوده‌سازی فایل و ... باشد. در زیر به برخی از این روش‌ها اشاره می‌کنیم :







تقسیم بندی ویروس‌ها بر اساس مقصد آلوده‌سازی:

۱ - ویروس‌های فایلی (File Viruses) : ویروس‌های فایلی، معمولاً فایل‌های اجرایی را آلوده می‌کنند. فایل‌های آلوده به این نوع از ویروس‌ها اغلب (اما نه همیشه) دارای پسوند .com یا .exe هستند.

۲ - ویروس‌های ماکرو (Macro Viruses) : ویروس‌های ماکرو، مستندات برنامه‌هایی را که از امکان ماکرونویسی پشتیبانی می‌نمایند (مانند MS Word ، MS Excel و...) آلوده می‌کنند. فایل‌های اینگونه برنامه‌ها اجرایی نیستند ولی درون آنها قسمت‌هایی اجرایی به نام «ماکرو» وجود دارد که می‌تواند میزبان مناسبی برای ویروس‌های ماکرو باشد.

۳ - ویروس‌های بوت و پارتیشن سکتوری (Boot Sector and Partition Table Viruses) : اینگونه ویروس‌ها سکتور راه‌انداز (Boot Sector) دیسک سخت و دیسکت فلاپی یا جدول بخش‌بندی دیسک‌های سخت را آلوده می‌کنند. با راه‌اندازی سیستم از روی دیسکی که به اینگونه ویروس‌ها آلوده شده است، ویروس در حافظه مقیم شده و متعاقباً دیسک‌هایی را که مورد دسترسی قرار گیرند، آلوده می‌کند.

۴ - ویروس‌های اسکریپتی (Script Viruses) : این ویروس‌ها که اسکریپت‌های نوشته شده به زبان‌های ویژوال بیسیک یا جاوا می‌باشند، تنها در کامپیوترهایی اجرا می‌شوند که بر روی آنها Internet Explorer یا هر مرورگر وب دیگری با توانایی اجرای اسکریپت‌ها، نصب شده باشد و فایل‌های با پسوند .html ، .htm ، .vbs ، .js ، .htt یا .asp را آلوده می‌کنند.

ویروس‌ها جدا از تقسیم‌بندی فوق، ممکن است در یک یا چند دسته از دسته‌های زیر نیز قرار بگیرند:

ویروس‌های مقیم در حافظه (Memory Resident Viruses) :

اینگونه ویروس‌ها با مقیم شدن در حافظه، هنگام دسترسی به فایل‌های دیگر، آنها را آلوده می‌کنند.







ویروس‌های مخفی‌کار (Stealth Viruses) :

اینگونه ویروس‌ها به روش‌های مختلف ردپای خویش را مخفی می‌کنند. به این معنی که فایل‌های آلوده به اینگونه ویروس‌ها به گونه‌ای نشان داده می‌شود که یک فایل غیرآلوده جلوه کند. به عنوان مثال عموم ویروس‌ها پس از آلوده کردن یک فایل، اندازه آن را افزایش می‌دهند و یا گاهی تاریخ و زمان ضبط فایل را عوض می‌کنند. اما ویروس‌های مخفی‌کار می‌توانند با روش‌های خاص و بدون تغییر وضعیت ظاهری، عملیات خویش را انجام دهند.

ویروس‌های کدشده (Encrypting Viruses) :

این ویروس‌ها پس از هر بار آلوده‌سازی، با استفاده از شیوه‌های خود رمزی شکل ظاهری خود را تغییر می‌دهند.

ویروس‌های چندشکلی (Polymorphic Viruses) :

اینگونه ویروس‌ها با استفاده از الگوریتم‌های خاص، علاوه بر تغییر شکل ظاهری خود، ساختار خود را نیز تغییر می‌دهند به طوریکه ممکن است جای دستورالعمل‌ها و حتی خود دستورالعمل‌ها نیز تغییر کنند.

ویروس‌های فعال‌شونده بر اساس رویداد خاص(Triggered Event Viruses) :

ویروس‌هایی هستند که بخشی از عملیات تخریب خود را در ساعت و یا در تاریخ خاص انجام می‌دهند. البته باید توجه داشت که تکثیر و آلوده‌سازی فایل‌ها در تمام اوقات فعال بودن ویروس انجام می‌شود.






نشانه‌های وجود ویروس

معمولاً سیستمی که به ویروس آلوده می‌گردد نشانه‌هایی را از خود بروز می‌دهد که با دقت در آنها می‌توان به ویروسی بودن احتمالی سیستم پی برد. بعضی از این نشانه‌ها در زیر آمده است. اما باید دقت داشت که این نشانه‌ها ممکن است در اثر عوامل غیرویروسی نیز ظاهر گردد. اما اگر کامپیوتر بطور عادی کار می‌کرده و ناگهان و بدون هیچگونه دستکاری، این علایم را از خود بروز می‌دهد، احتمال وجود ویروس بیشتر است:

۱ - سیستم در هنگام راه‌اندازی قفل می‌کند و احتمالاً پیغام‌های غیرمعمول روی صفحه ظاهر می‌گردد.

۲ - هنگام اجرای برنامه‌ها پیغام کمبود حافظه ظاهر شده و برنامه اجرا نمی‌گردد.

۳ - در کارچاپگر اختلال ایجاد می‌شود یا بدون هیچگونه فرمان چاپی شروع به کار می‌کند.

۴ - امکان دسترسی به برخی از درایوها وجود ندارد.

۵ - هنگام اجرای فایل‌ها، پیغام File is Damaged یا File is Corrupted نمایش داده می‌شود.

۶ - هنگام اجرای یک فایل، کاراکترها و یا پیغام‌های غیرعادی روی صفحه نمایش ظاهر می‌گردد.

۷ - هنگام کار در محیط‌های گرافیکی، تصاویر به هم می‌ریزد.

۸ - اصوات غیرمعمول یا موزیک از بلندگوهای کامپیوتر پخش می‌شود.

۹ - سیستم هنگام اجرای یک برنامه قفل کرده و حتی گاهی فشردن کلیدهای Ctrl+Alt+Del نیز نمی‌تواند سیستم را دوباره راه‌اندازی کند.

۱۰ - اطلاعات بخشی از دیسک سخت و یا تمام آن بطور ناگهانی از بین می‌رود یا دیسک سخت ناخواسته فرمت می‌شود.

۱۱ - اندازه فایل‌های اجرایی افزایش می‌یابد.

۱۲ - خواص فایل‌های اجرایی تغییر می‌کند.

۱۳ - سرعت سیستم بطور نامحسوسی کاهش می‌یابد.

۱۴ - اطلاعات Setup کامپیوتر از بین می‌رود.

۱۵ - برنامه‌ها مراجعاتی به دیسکت انجام می‌دهند که قبلاً انجام نمی‌دادند.

۱۶ - کاهش فضای خالی دیسک بدون اینکه فایلی اضافه شده و یا به محتوای فایل‌ها افزوده شده باشد.

۱۷ - نرم‌افزارهای مقیم در حافظه با خطا اجرا شده یا اصلاً اجرا نمی‌شوند.

۱۸ - بعضی برنامه‌ها سعی در برقراری ارتباط با اینترنت را دارند.

۱۹ - هنگام کار با اینترنت مقدار ارسال و دریافت اطلاعات ناخواسته افزایش یافته و سرعت به شدت افت می‌کند.

۲۰ - نامه‌های الکترونیکی ناخواسته از روی سیستم ارسال شده و یا دریافت می‌گردد.

حجت بن حسن (مهدی)

بنابر اعتقاد شیعیانِ دوازده‌امامی، حجت بن حسن فرزند حسن بن علی عسکری (امام یازدهم شیعیان) و دوازدهمین و آخرین امام و همان مهدی موعود است. همچون پیامبر اسلام نامش محمد و کنیه اش ابوالقاسم است. همچنین «امام زمان»، «صاحب الزمان»، «ولی عصر»، «قائم آل محمد» و «مهدی موعود» از القاب اوست.






پس از مرگ حسن عسکری (امام یازدهم شیعیان) در سال ۲۶۰ هجری و سن ۲۸ سالگی، از آنجا که حسن عسکری برخلاف سایر امامان شیعه —که در زمان حیاتشان جانشین بعدی را تعیین کرده بودند— بطور علنی جانشینی برای خود برجای نگذاشته بود، بحران فکری و اعتقادی بزرگی در میان پیروان امام شیعه بوجود آمد. در این دوران که به «سال‌های حیرت» موسوم است، شیعیان به فرقه‌های متعددی منشعب شدند. عده‌ای از شیعیان اعتقاد داشتند که از حسن عسکری فرزندی باقی نمانده‌ است یا این فرزند در گذشته‌است؛ بسیاری از شیعیان امامت جعفر برادر حسن عسکری را پذیرفتند و گروه‌هایی نیز متوجه فرزندان و نوادگان امامان نهم و دهم شیعه شدند. اما اصحابی از حسن عسکری چنین گفتند که «وی پسری داشته که جانشینی مشروع برای امامت است». طبق گفتهٔ عثمان بن سعید، این پسر مخفی نگاه داشته شده بود، چرا که ترس آن می‌رفت که توسط دولت دستگیر شود و به قتل برسد. دیدگاه این گروه که در ابتدا دیدگاه اقلیت شیعه بود، به‌مرور به دیدگاه تمامی شیعیان امامی تبدیل شد که شیعیان دوازده امامی فعلی‌اند.

از دیدگاه تاریخی، باور به دوازده امام و اینکه امام دوازدهم همان مهدی موعود است بطور تدریجی در میان شیعیان تکامل یافت. به نظر می‌رسد مدتی طول کشید تا این نظریه به صورتبندی نهایی خود برسد و پس از آن هم توجیه ها و تبیین های دینی گسترده‌ای در موردش ارائه شد. شیعیان با دو رویکرد حدیثی و کلامی به تبیین نظریهٔ غیبت برخاستند. کلینی (و. ۳۲۹ ه.ق. / ۹۴۱ م.) در احادیث باب غیبت کتاب اصول کافی —که در خلال دوره سفرا (موسوم به غیبت صغری) گرد آورد— به موضوع غیبت و علت آن پرداخت. به‌خصوص نعمانی در کتاب الغیبه به تبیین نظریه غیبت از طریق احادیث پرداخت و او برای نخستین بار اصطلاحات «غیبت صغری» و «غیبت کبری» را به کار برد. پس از وی ابن بابویه (و.۹۹۱-۹۹۲) در کتاب کمال الدین در خصوص گردآوری احادیث مربوط به امام دوازدهم و غیبت وی کوشید. از دیگر سو، متخصصان علم کلام از جمله شیخ مفید (و. ۴۱۳ ه.ق. / ۱۰۲۳ م.) و شاگردانش بخصوص سید مرتضی (۱۰۴۴-۱۰۴۵) به تدوین نظریات کلامی امامت جهت تبیین ضرورت وجود امام زنده در شرایط غیبت پرداختند.

در باور کنونی شیعه دوازده امامی، حجت بن حسن در نیمهٔ شعبان سال ۲۵۵ یا ۲۵۶ ه.ق. در سامرا به دنیا آمد؛ او در پنج سالگی و پس از مرگ پدرش به امامت رسید. پس از مرگ حسن عسکری، مهدی تنها از طریق چهار سفیر یا نائب با شیعیان تماس می‌گرفت. البته بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد که از آغاز تعداد وکلا محدود به چهار تن نبوده و اصطلاح نیابتِ خاص در قرن‌های چهارم و پنجم هجری توسط علمای شیعه مانند شیخ طوسی و برای تبیین غیبت صغری ایجاد شده‌است. پس از یک دوره هفتاد ساله (موسوم به غیبت صغری) و با مرگ علی بن محمد سمری، چهارمین نائب امام دوازدهم شیعه، بار دیگر حیرت شیعیان را فراگرفت. آنها در نهایت در سده پنجم به تبیینی عقلی در کلام شیعه از غیبت امام دست یافتند. به باور شیعیان، پس از دوران سفرا، شیعیان با مهدی در ارتباط نیستند و این دوران را اصطلاحاً غیبت کبری می‌نامند. پس از پایان دورهٔ غیبت، وی با عنوان مهدی قیام خواهد کرد و او کسی خواهد بود که از طریق وی حق و عدالت بار دیگر به پیروزی خواهد رسید.

اعتقاد به امام غائب، برکات متعددی برای شیعیان تحت آزار و ستم داشت. از آنجا که امام غائب پتانسیل تهدید کمتری نسبت به یک امام حاضر داشت تنش ها با حاکمان سنی مذهب کاهش یافت. اعتقاد به ظهور امام غائب باعث شد که انتظار بتواند جایگزین چالش مستمر نظام سیاسی حاکم شود. امام غائب باعث عامل وحدت شیعیانی شد که پیش از آن، هر گروه، دور یکی از امامان حاضر گرد می آمدند و دچار انشقاق شده بودند. به علاوه اعتقاد به ظهور امام غایب (به عنوان مهدی)، شیعیان را در تحمل شرایط دشوار یاری نموده و به آنها امید آینده‌ای سرشار از دادگری داده است.




منبع‌شناسی

به نوشته جاسم حسین احادیث مربوط به غیبت مهدی قائم را بسیاری از گروه های شیعه گردآوری کرده اند. پیش از سال ۲۶۰ ه./۸۷۴ م. در آثار سه مذهب واقفیه، زیدیه جارودیه و امامیه موجود است. از واقفیه، انماطی ابراهیم بن صالح کوفی از اصحاب امام محمد باقر کتابی به نام «الغیبه» نوشت. علی بن حسین طائی طاطاری و حسن بن محمد بن سماعه هر یک کتابی به نام «کتاب الغیبه» نوشتند و امام موسی کاظم را به عنوان امام غائب معرفی کردند. از زیدیه ابوسعید عباد بن یعقوب رواجینی عصفری (و. ۲۵۰ ه./۸۶۴ م.) در کتابی به نام «ابوسعید عصفری» احادیثی در خصوص غیبت، ائمه دوازده گانه و ختم ائمه به دوازده می آورد بی آنکه نام آنها را برشمرد. از امامیه علی بن مهزیار اهوازی (وکیل امام نهم و دهم) (وفات حدود ۲۵۰ تا ۲۶۰ ق.)، دو کتاب به نام های «کتاب الملاحم» و «کتاب القائم» نوشت که هر دو درباره غیبت امام و قیام او با شمشیر مطالبی دارد. حسن بن محبوب سراد (م. ۲۲۴ ه./ ۸۳۸ م.) کتاب «المشیخه» را در موضوع غیبت می نویسد. فضل بن شاذان نیسابوری (۲۶۰ ه./ ۸۷۳ م.) کتاب «الغیبه» را نوشت که ظاهراً مطالب آن از کتاب «المشیخه» نقل شده است. وی که دو ماه پیش از امام یازدهم می میرد، امام دوازدهم را قائم می داند. به نوشته پوناوالا منابع پیش از دوران موسوم به غیبت کبری بسیار پراکنده و ناکافی‌اند و مشکلی که پژوهشگران در هنگام بررسی این منابع با آن مواجه می‌شوند، میزان تاریخی بودن این منابع است.

در خلال دوره سفارت موسوم به غیبت صغری (۲۶۰-۳۲۹ ه./۸۷۴-۹۴۱ م.) فقها و مبلغان بر اساس اطلاعات کتب پیشین و فعالیت های سازمان وکالت نوشته اند که در کتب تاریخی این دوره یافت نمی‌شود. ابراهیم بن اسحاق نهاوندی (م. ۲۸۶ ه./۸۹۹ م.) که مدعی نیابت امام دوازدهم بود کتابی در موضوع غیبت نوشت. عبدالله بن جعفر حمیری(م. بعد از ۲۹۳ ه./ ۹۰۵ م.) که خود کارگزار امامان دهم و یازدهم و نواب اول و دوم بود کتاب «الغیبه و الحیره» را نوشت. ابن بابویه (پدر شیخ صدوق) (م. ۳۲۹ ه. / ۹۴۰ م.) کتاب «الامامه و التبصره من الحیره» و کلینی (م. ۳۲۹ ه. / ۹۴۰ م.) بخش عمده ای از کتاب حجت اصول کافی را به غیبت اختصاص داد.

از سال (۳۲۹ ه./۹۴۱ م.) با پایان سفارت و آغاز دوره موسوم به غیبت کبری چندین اثر برای تبیین غیبت و علت طولانی شدن ان نگاشته شد. به گفته جاسم حسین پنج اثر در این زمان نگاشته شد که اساس عقاید بعدی امامیه درباره غیبت را تشکیل می دهد. نخستین کتاب الغیبه نعمانی توسط ابوعبدالله محمد بن جعفر نعمانی (م.۳۶۰ ق.) با استفاده از آثار فوق‌الذکر بدون توجه به اعتقادات نویسندگان آن آثار تدوین شده است. دومین اثر کمال‌الدین و تمام‌النعمة است که توسط شیخ صدوق (۳۰۶ تا ۳۸۱ ه.ق./ ۹۲۳ تا ۹۹۱ م.) بر اساس اصول اربعمائه گردآوری شده است و با توجه به جایگاه پدرش، علی بن بابویه، اطلاعات معتبری از دوران وکلا و ارتباط مخفی آنها با امام غایب از طریق چهار سفیر ارائه می دهد. سومین مورد «الفصول العشرة فی الغیبة» توسط شیخ مفید (و. ۴۱۳ ه.ق. / ۱۰۲۲ م.) نوشته شد و اطلاعات تاریخی در مورد دوران غیبت و پانزده دیدگاه پدیدار شده در میان امامیه در دوران غیبت و از میان رفتن همه آنها جز اثنی عشریه بیان می کند. همچنین در کتاب الارشاد به سبک کلینی و نعمانی به نقل احادیث و توجیه طولانی شدن عمر امام غایب می پردازد. چهارمین اثر توسط سید مرتضی (۳۵۵ - ۴۳۶ ه.ق /۱۰۴۴-۱۰۴۵ م.) شاگرد شیخ مفید با عنوان «مسئلة وجیزة فی الغیبة» نوشت. این اثر و کتاب دیگری با نام «البرهان علی صحة طول عمر الامام الزمان» تألیف محمد بن علی کراجکی (م. ۴۴۹ ق./ ۱۰۵۷ م.) فاقد اطلاعات تاریخی هستند. پنجمین اثر الغیبة نوشته شیخ طوسی (۳۸۵-۴۶۰ ق. / ۱۰۶۷ م.) بر مبنای کتابی به نام «الاخبار الوکالة الاربعة» نوشته احمد بن نوح بصری اطلاعات تاریخی معتبری از فعالیت های مخفی سفرا ارائه می دهد و نیز به شیوه حدیثی و عقلی اثبات می کند امام دوازدهم همان مهدی قائم است که باید در غیبت به سر برد و سایر ادعاها در خصوص غیبت دیگر افراد نظیر علی بن ابیطالب، محمد بن حنفیه و موسی کاظم مردود است. این کتاب مأخذ اصلی نویسندگان بعدی شیعه امامی و بخصوص بحار الانوار محمدباقر مجلسی (۱۰۳۷-۱۱۱۰ ق.) بوده است.

به نوشته جاسم حسین منابع غیرشیعه بر کتاب «المسترشد» اثر ابوالقاسم بلخی معتزلی (م. حدود ۳۰۱ ق./ ۹۱۳ م.) اتکا دارد که معتقد است حسن عسکری بی وارث از دنیا رفت و ظاهراً اطلاعات خود در خصوص دسته بندی شیعه پس از سال ۲۶۰ را از حسن بن موسی نوبختی (و. حدود ۳۰۰ ه.ق.) گرفته است. این کتاب مبنای اطلاعات المغنی عبدالجبار معتزلی (م. ۴۱۵ ق. / ۱۰۲۴ م.) و ابوالحسن اشعری (م. ۳۲۴ ق./ ۹۳۵ م.) قرار گرفت و کتاب اشعری مرجع سایر کتاب های اهل سنت نظیر ابن حزم (م. ۴۵۶ ق. / ۱۰۳۷ م.) و شهرستانی (م. ۵۴۸ ق. / ۱۱۵۳ م.) درباره دسته بندی های شیعه بوده است.

بیان موضوع در منابع تاریخ عمومی مسلمانان متفاوت است. محمد بن جریر طبری (۲۲۴ - ۳۱۰ ق./ ۹۲۲ م.) که معاصر دوران غیبت بود در تاریخ طبری اشاره ای به موضوع امام دوازدهم و فعالیت های شیعیان امامی نمی‌کند در حالی که به فعالیت های سایر گروه های شیعه نظیر اسماعیلیه می پردازد و حتی کاربرد حدیث مهدی قائم توسط این گروه ها در کسب قدرت را پی می گیرد. جاسم حسین علت ذکر نشدن فعالیت های امامیه در این کتاب را مخفیانه بودن آن می داند. مسعودی (حدود ۲۸۳ – ۳۴۶ ق. / ۸۹۶ - ۹۵۷ م.) در مروج‌الذهب، التنبیه و الاشراف و نیز اثبات و الوصیه که به وی منسوب است به فشارها و سخت گیری های عباسیان علیه امامان شیعه که منجر به وقوع غیبت شد می پردازد. ابن اثیر (۵۵۵ - ۶۳۰ه ق / ۱۲۳۲ م.) در الکامل فی التاریخ به اختلافات میان وکلای امام در دوران غیبت و تأثیر غلو در بروز آن می پردازد. به عقیده جاسم حسین ممکن است وی اطلاعات خود را از کتاب «تاریخ الامامیه» اثر یحیی بن ابی طی (م ۶۳۰ ق. / م.۱۲۳۲) گرفته باشد.

به نوشته ساشادینا بسیار مشکل‌است که مرزی میان مطالب تاریخی از یک طرف با تذکره‌نویسی و مطالب اعتقادی شیعه از طرف دیگر در کتاب‌های نویسندگان شیعه تعیین کرد. زیرا زندگی‌نامهٔ امامان در کتاب‌های نویسندگان شیعه، آکنده از داستان‌هایی به سبک تذکره‌هایی‌است که عارفان برای مرشدان و قدیسان خود می‌نویسند. برای مطالعه دربارهٔ امام دوازده شیعیان باید به منابعی اتکا کرد که نه می‌توان آنها را کاملاً تاریخی و نه می‌توان کاملاً زندگی‌نامه‌های مذهبی و تذکره‌ای دانست. به هر حال این منابع بیشترین کمک را به پژوهشگران در راه درک دوره‌ای می‌کند که ایدهٔ منجی آخرالزمان را به عقیدهٔ غالب در مذهب شیعه تبدیل کرده‌است.




پیشینه اعتقاد شیعه به مهدی و قائم

چنانکه جاسم حسین توضیح می دهد مفهوم «مهدی» به عنوان شخص هدایت شده از زمان پیامبر استعمال می شد. هم اهل سنت آن را برای خلفای راشدین به کار بردند و هم شیعه آن را برای امامان استفاده کرد. برای مثال در قیام حسین بن علی شیعیان کوفه از وی به عنوان مهدی دعوت کردند و هم سلیمان بن صرد پس از کشته شدنش با این عنوان از او تجلیل کرد. اما کاربرد آن در مفهوم منجی از زمان قیام مختار و توسط مختار ثقفی برای محمد حنفیه پدیدار شد.

به‌گفته سعید امیرارجمند و ویلفرد مادلونگ، اولین اشارات به وجود «باور به مهدی»، غیبت و منجی در نزد مسلمانان به زمان فرقهٔ شیعهٔ کیسانیه بازمی‌گردد؛ فرقه‌ای که پس از سرکوب قیام مختار شکل گرفت. آنان محمد حنفیه، فرزند علی و امام اول شیعیان را مهدی می‌دانستند و پس از فوت او چنین اعلام کردند که او نمرده‌است و در کوه رضوا در مدینه در غیبت بسر می‌برد و روزی به عنوان مهدی و قائم بازخواهد گشت. به نوشته مادلونگ شیعیان بارها به افراد متعددی از خاندان پیامبر اسلام به عنوان مهدی روی آوردند. اما این افراد نتوانستند انتظارات شیعیان را برآورده سازند. افرادی مانند محمد حنفیه، ابوهاشم فرزند محمد حنفیه، محمد بن معاویه از خاندان جعفر ابوطالب، محمد ابن عبدلله نفس زکیه، جعفر صادق و موسی کاظم هر کدام در برهه‌ای، مهدی موعود شیعیان شناخته می‌شدند. علاوه بر کیسانیه، زیدیه از عنوان مهدی با مفهوم منجی انتهای تاریخ برای رهبرانشان که قیام مسلحانه کردند مکرراً استفاده نمودند. همچنین گروه های منشعب از امامیه نظیر ناووسیه و واقفیه این لقب را با همین مفهوم برای امامان ششم و هفتم پس از درگذشتشان به کار بردند.

به گفته عبدالعزیز ساچادینا هم محمد باقر و هم جعفر صادق در موارد مختلف توسط پیروانشان مورد اطمینان قرار گرفتند که اگر در مقابل حکومت فعلی قیام کنند از آنها پشتیبانی خواهند نمود. ولی این امامان در پاسخ شیعیانشان را به آرامش فرا می‌خوانند و می‌گفتند گرچه همه امامان قائم هستند و قابلیت سرنگون کردن حکومت‌های جور را دارند ولی قائم موعود پس از غیبت به فرمان خدا ظهور خواهد کرد تا بی عدالتی را از میان ببرد. در خصوص کاربرد مهدی به عنوان منجی توسط امامیه اختلاف نظر وجود دارد. به نوشته مدرسی امامیه از زمان علی و کیسانیه با ایده قائم آشنا بودند. تا زمان دوران موسوم به غیبت صغری، مفهوم مهدی یک ایده متعلق به غیر امامیه بود. شیعیان در دوران غیبت به تدریج ایده مهدی متعلق به غیر امامیه و قائم متعلق به امامیه را در هم ادغام کردند. هرچند در کتاب‌های برجا مانده تا دهه‌های آخر قرن سوم هجری/نهم میلادی امام دوازدهم شیعه همان قائم دانسته می‌شد. اما از شروع قرن بعدی، کتاب‌های شیعه امام دوازدهم شیعه را مهدی می‌نامیدند. ساشادینا نیز می گوید مهدویت امام دوازدهم بسط نظریه امامت امام غائب بود که آن را با عقیده ظهور مهدی و ایجاد عدالت ترکیب نمود در حالی که پیش از آن امام دوازدهم مهدی موعود تلقی نمی شد. در مقابل جاسم حسین می نویسد نه تنها مهدی به معنای منجی نزد امامیه از زمان ائمه به کار می رفته، بلکه امامان پیشین معتقد بودند هر یک از آنان اگر شرایط ایجاب کند می تواند مهدی قائم باشد.وی می گوید از نخستین سال ها مسلمانان باور داشتند که پیامبر نوید آمدن مردی از نسل حسین بن علی را داده که در آینده با شمشیر قیام می کند تا بدعت ها را از اسلام بزداید. اما رقابت سیاسی میان مسلمانان سبب شد برخی گروها اقدام به بهره برداری و تحریف احادیث نبوی نمایند تا از آنها در نبرد سیاسی استفاده برند.

به گفته ارجمند بیشتر این کیسانی‌ها ایرانیان نومسلمان بودند و احتمالاً این ایرانیان با باورهای زردشتی در مورد منجی آشنا بودند؛ با قهرمانانی مانند گرشاسب که پس از بیداری از یک خواب طولانی، اهریمنان را از زمین برمی‌چینند. به نوشتهٔ محمدعلی امیرمعزی و تیموتی فرنیش،بسیاری از اعتقادات مسلمانان در مورد منجی، ظهور منجی، غیبت و مؤلفه‌های آن، مدیون ادیان پیشین مانند مانویت، دین زردشت، یهودیت و مسیحیت است.

اما به نوشته جاسم حسین منشأ دیدگاه مهدی به عنوان منجی در احادیث پیامبر بوده است که توسط بیست و شش نفر از صحابه و در کتاب های حدیث اهل سنت، زیدیه و امامیه نقل شده است. وی ضعیف بودن احادیث را رد می کند و می گوید این احادیث در زمان امویان نیز رواج داشته و در کتاب سلیم بن قیس منسوب به سلیم بن قیس هلالی (م. حدود 80-90 ق./ 699- 708 م.) هم آورده شده است. از سوی دیگر مورخان و متکلمان شیعه نظیر سید مرتضی عسکری و محمدحسین طباطبایی با تأکید بر اشتراک ادیان مختلف در خصوص کلیت موضوع نوید به آمدن مهدی و برپایی دین و برقراری عدل در زمین، این موضوع را از مشترکات ادیان الهی و ناشی از منشأ فطری ادیان می دانند. این گروه نخستین اشاره به مهدی را در احادیث پیامبر اسلام که از طرق شیعه و سنی روایت شده ذکر می کنند برمی شمارند و وجود وی را از ضروریات تحقق وعده های اسلام و قرآن در برپایی عدل و قسط در زمین می دانند.





شرایط محیطی امامیه در سده های سوم و چهارم

شرایط محیطی در دوران آخرین امامان شیعه

از زمان حکومت متوکل عباسی (۲۳۲- ۲۴۷ ه. ق. / ۸۴۷ - ۸۶۱ م.) سیاست مدارای مأمون (۱۹۸- ۲۱۸ ه. ق. / ۸۱۳ - ۸۳۳ م.) و خلفای پس از وی با شیعیان یکباره به کنار گذشته شد. در دوران متوکل به دستور او حرم حسین بن علی تخریب شد و امام دهم شیعه، هادی، از مدینه به سامرا فراخوانده شد تا تحت نظارت خلیفه باشد. متوکل از هیچ وسیله ممکن در آزار رساندن و بی احترامی به وی دریغ نمی‌کرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که فشار شدیدی بر امامان در سامرا می‌آمد و شیعیان در عراق و حجاز در شرایط اسف باری زندگی می‌کردند. منتصر، پسر و جانشین متوکل این سیاست‌ها را برداشت و در نتیجه امام هادی آزادی بیشتری پیدا کرد. سیاست‌های متوکل در زمان مستعین (۸۶۲ - ۸۶۶ م.) هم ادامه یافت. احتمالاً در این زمان بود که امام دهم شیعه عثمان بن سعید را به نمایندگی خود در عراق برگزید (که البته این نمایندگی در زمان امام یازدهم حسن عسکری نیز تایید شد).در دوران آخرین امامان شیعه، شبکه‌ای از وکلا شکل گرفته بود؛ البته این شبکه بیشتر از آنکه به مانند سایر شبکه‌های علوی آن زمان (اسماعیلیه، زیدیه، نوادگان حسن بن علی) به قصد برپایی قیام تشکیل شده باشد، کار گردآوری وجوهات دینی مانند خمس و زکات را انجام می‌داد. شرایط سیاسی و مذهبی سال‌های آخر امامت حسن عسکری و نخستین دهه‌های پس از مرگ او —همزمان با خلافت معتمد عباسی (۲۵۶ -۲۷۹ ه. ق. /۸۷۶-۸۹۲ م.)— بسیار پرچالش بود. این دوران به جهت سیاسی، مصادف بود با عصر ضعف خلافت عباسیان؛ بدین صورت آنان از اعمال مؤثر حاکمیت خود جز در بخش محدودی از سرزمین عراق ناتوان بودند. در این دوره، افراد مختلف در جای‌جای قلمرو عباسیان قیام کرده‌بودند و سرزمین مسلمانان دچار تجزیه سیاسی شده‌بود. معتمد عباسی، حسن عسکری را —که رقیبی بالقوه برای خلافت به شمار می‌رفت— در سامرا تحت نظارت و مراقبت قرار داده و او را حتی از ملاقات با پیروانش نیز بازداشته بود.



شرایط محیطی در سال‌های آغازین غیبت کبری

سال‌های آغازین موسوم به غیبت کبری، همزمان با دورانی بود که به «قرن شیعه» معروف است. در سال ۳۳۴ ه. ق. /۹۴۵ م. بنی‌عباس تحت سلطهٔ حکومت شیعهٔ آل‌بویه درآمد؛ آل بویه با اینکه احتمالاً در آغاز زیدی بودند، هنگامی که به حکومت رسیدند به شیعهٔ دوازده امامی گرایش یافتند؛ آل‌بویه چون از نسل پیامبر مسلمانان نبودند باید امامی زیدی از نسل پیامبر را برای اطاعت کامل از او به امامت می‌رساندند. بنابراین احتمالاً به همین دلیل بود آنان پس از رسیدن به حکومت، به شیعه دوازده امامی متمایل شدند و ایدهٔ یک امام غائب از نظر سیاسی برای بوییان مطلوبتر بود.همزمان با آل‌بویه، حکمرانان شیعه فاطمی در مصر و شمال آفریقا، خاندان بنی حمدان در شمال عراق و سوریه و ادریسیان بر بخش‌هایی از شمال آفریقا حکمرانی می‌کردند.

شیعه در این زمان به دلیل نفوذ سلسله‌های فاطمیان و آل‌بویه در قلب سرزمین‌های اسلامی، مستحکمترین بنیادهای دینی و فکری خود را بنیان نهاد. در این دوره بود که آثار بنیادین اعتقادی شیعه برای نسل‌های بعدی فراهم‌شد. آل‌بویه علوم شیعی را ترویج نمودند و علمای دینی را از مکاتب گوناگون حمایت کردند و زمینه ورود علوم کلامیِ معتزلی به شیعه را فراهم ساختند.





رویکرد تاریخی: از دوران حیرت تا تبیین نهایی اعتقادات تشیع دوازده امامی
در این بخش در خصوص دیدگاه های مختلف درباره سیر تاریخی اعتقاد به حجت بن حسن به عنوان امام دوازدهم، مهدی و غیبت وی در جامعه شیعه توضیح داده می شود.




فرقه های امامیه در دوران حیرت

با درگذشت حسن عسکری(و. ۲۶۰ ه.ق. /۸۷۴ م.)، امام یازدهم شیعه، سردرگمی بزرگی برای نیم قرن در بین شیعیان پدید آمد که نویسندگان شیعه از آن تحت عنوان «دوران حیرت» نام می‌برند. در این دوران، انشقاق در بین شیعیان شدت یافت و جنبش‌های رقیب مانند اسماعیلیه نیز استفادهٔ کافی از این موقعیت نمودند. تبلیغات در این دوران به حدی بود که بسیاری از شیعیان و بسیاری از بزرگان شیعهٔ امامی، مذهب خود را ترک نمودند. شیعه امامی به فرق متعدد منشعب شد. مسعودی (و. ۳۴۶ ه.ق. /۹۵۷ م.) در کتاب مروج‌الذهب تعداد این فرقه‌ها را بیست فرقه شمرده‌است و حسن ابن موسی نوبختی (و. حدود ۳۰۰ ه.ق.) در کتاب فرق الشیعه، از چهارده فرقه با ذکر جزئیات اعتقادی آنها نام می‌برد.

در یک دسته بندی کلی گروهی از شیعیان چنین می‌پنداشتند که حسن عسکری اصلاً فرزندی نداشته‌است و گروهی دیگر می‌گفتند حسن عسکری امام بدون فرزندی است که نمرده‌است و حسن عسکری همان مهدی غایب است.گروهی نیز معتقد بودند که حسن عسکری فرزندی ندارد و آنها روی به سوی برادر حسن عسکری، جعفر گردانیدند.گروه دیگری عنوان می‌کردند که فرزند حسن عسکری پیش از مرگ پدرش درگذشته‌است.یک گروه هم اعتقاد داشتند که فرزند حسن عسکری همان مهدی است که پدرش او را از ترس خلیفه زمان مخفی نگاه داشته و تنها توسط شمار کمی از یاران مورد اعتمادش دیده شده‌است.به گفتهٔ امیرمعزی، تنها بخشی از شیعیان که در آن زمان در اقلیت کوچکی بودند چنین دیدگاهی داشتند اما به گفته جاسم حسین اکثریت شیعیانی که امامت حسن عسکری را پذیرفته بودند تابع این دیدگاه بودند. مذهب این گروه به‌مرور به مذهب تمامی شیعیان امامی تبدیل شد که شیعیان دوازده امامی فعلی می‌باشند.

این فرقه‌ها را به پنج دسته کلی تقسیم می‌شوند؛ به جز آخرین دسته، سایر فرقه‌های منشعب شده تا صد سال پس از فوت حسن عسکری از میان رفتند:

واقفیه بر حسن عسکری: کسانی که مرگ حسن عسکری را باور نداشته و او را به عنوان «مهدی آل محمد» زنده می‌پنداشتند و به نام «واقفیه»، یعنی کسانی که بر امامت حسن عسکری توقف کرده‌اند، شناخته می‌شدند.
جعفریه: کسانی که پس از مرگ حسن عسکری، به برادر او جعفر بن علی الهادی ( ۲۲۶ تا ۲۷۱ ق.) گرویده و به دلیل آنکه فرزند حسن عسکری را ندیده بودند، به امامت جعفر گردن نهادند که دسته ای از آنان وی را جانشین امام دهم شیعه (هادی) و دسته ای دیگر او را به عنوان امام دوازدهم می شناختند. به این گروه «جعفریه» می‌گفتند.
محمدیه: عده ای که پس از انکار امامت حسن عسکری، به امامت اولین فرزند هادی محمد (حدود ۲۲۸ تا ۲۵۲ ق.) که در زمان حیات پدرش درگذشته بود، گرویدند. به اینان «محمدیه» گفتند.
ختم امامت: شمار دیگری بر این باور بودند که همان‌گونه که پس از محمد (پیامبر مسلمانان) دیگر پیامبری نخواهد آمد، پس از مرگ حسن عسکری نیز امامی وجود نخواهد داشت.
قطعیه: این گروه که خود چندین شاخه بودند، به امامت فرزندی که خود برای حسن عسکری قائل بودند اعتقاد داشتند. این جریانی همان جریانی بود که به تدریج به شیعه دوازده امامی فعلی تبدیل گشت.

دوره‌ای که باعث ایجاد این ابهام شد، در دوران خلافت معتمد عباسی (خلافت: ۲۵۶ تا ۲۷۹ ق. / ۸۷۰ تا ۸۹۲ م) شروع شد و تا زمان خلیفه عباسی مقتدر (خلافت: ۲۹۵ تا ۳۲۰ ق. / ۹۰۸ تا ۹۳۲ م) ادامه یافت.